ΤΥΧΕΡΟ 2017
«H Μουσική Ευρώπη» είναι το ΤΥΧΕΡΟ του 2017 του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής, που παρουσίασε στον Πολυχώρο του Συλλόγου στο Μέγαρο, ο Πρόεδρος του Δ.Σ. Πάνος Δημαράς, συνεχίζοντας, παρά τις δυσκολίες, μια εικοσάχρονη παράδοση μικρών «Τυχερών» σε σχέδια ελλήνων καλλιτεχνών.
Το φετινό 20ό ΤΥΧΕΡΟ των Φίλων της Μουσικής σχεδίασε η ζωγράφος Ιόλη Ξιφαρά και χάραξε στο μέταλλο ο χαράκτης Γιάννης Γουρζής.
«Η Μουσική Ευρώπη», με τη λύρα στα χέρια, δεν άγεται πλέον από τον μαινόμενο ταύρο, αλλά κατορθώνει να τον εξημερώσει. Το φετινό ΤΥΧΕΡΟ γούρι των Φίλων της Μουσικής θέλει να μας θυμίσει ότι η καλλιέργεια της μουσικής και πνευματικής μας παράδοσης θα πρέπει να γίνει ο οδηγός της ευρωπαϊκής αρμονίας, της συνύπαρξης και της κοινής μας ταυτότητας.
Για την Ιόλη Ξιφαρά και το ΤΥΧΕΡΟ του 2017 μίλησε η κριτικός και ιστορικός τέχνης Αθηνά Σχινά (ακολουθεί το κείμενο της ομιλίας της).
Με την ευκαιρία της παρουσίασης του ΤΥΧΕΡΟΥ, στην είσοδο του Συλλόγου στο Μέγαρο Μουσικής, εγκαινιάστηκε μικρή έκθεση έργων της Ιόλης Ξιφαρά, που θα παραμείνει ανοιχτή για το κοινό μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου (ώρες λειτουργίας του Συλλόγου).
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με άριες του Χαίντελ, του Μότσαρτ και του Μπιζέ, αντιπροσωπευτικές της ευρωπαϊκής μουσικής, που ερμήνευσε η μεσόφωνος Αθηνά Καστρινάκη με τον Σπύρο Σουλαδάκη στο πιάνο.
Το ΤΥΧΕΡΟ του 2017 κυκλοφορεί σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων σε ασήμι 925ο, ασήμι-χρυσό καθώς και σε αριθμημένα χρυσά κοσμήματα 18Κ. Για να διαφυλαχθεί η συλλεκτική του αξία, το εκμαγείο (μήτρα) θα καταστραφεί. Τιμές: α) 50 € ασήμι 925ο, β) 180 € ασήμι & χρυσός και γ) 650 € χρυσός 18Κ.
Εργαστήριο Κατασκευής κοσμημάτων: Mατθαίος Αρμάος.
ΣΗΜΕΙΑ ΠΩΛΗΣΗΣ: Το ΤΥΧΕΡΟ 2017 θα πωλείται στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, από το κατάστημα M SHOP και από το πωλητήριο του Συλλόγου.
Θα διατίθεται επίσης από το Μουσείο Μπενάκη (Κουμπάρη 1), το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας (Λεβίδου 13, Κηφισιά), το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης και το Artpoint στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών.
Για παραγγελίες με χρέωση πιστωτικής κάρτας ή αντικαταβολή, απευθύνεστε στο Τ. 210 72 82 777 και στο brag@megaron.gr, όπου διατίθενται και κάποια από τα 19 ΤΥΧΕΡΑ των προηγουμένων ετών (ισχύουν οι φετινές τιμές).
Τα ΤΥΧΕΡΑ πωλούνται και από το ηλεκτρονικό κατάστημα του Συλλόγου www.e-shopsfm.gr, όπου εκτίθενται και άλλα αντικείμενα της συλλογής μας όπως βιβλία, προγράμματα, δισκογραφικές εκδόσεις, αφίσες, μεταξοτυπίες, μαντήλια κ.ά.
Τα έσοδα από το ΤΥΧΕΡΟ διατίθενται για το εκπαιδευτικό έργο των Φίλων της Μουσικής.
ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΩΣ
ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ
Πληροφορίες για το Δελτίο Τύπου αυτό:
Γραμματεία Δ.Σ. Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής
Τ. 210 72 82 566 / 567, Μ. sfm@megaron.gr
Επισυνάπτονται ηλεκτρονικά = Φωτογραφία του ΤΥΧΕΡΟΥ 2017
και φωτογραφίες από την παρουσίαση στα ΜΜΕ (22/11/2016) ως εξής =
051 = Πρόεδρος Συλλόγου Πάνος Δημαράς και ζωγράφος Ιόλη Ξιφαρά
105 = Ιόλη Ξιφαρά και χαράκτης Γιάννης Γουρζής
285 = πάνελ παρουσίασης με Π. Δημαρά, Ι. Ξιφαρά και Αθηνά Σχινά
Ακολουθούν τα κείμενα:
Βιογραφικό σημείωμα της ζωγράφου Ιόλης Ξιφαρά.
Βιογραφικό σημείωμα του χαράκτη Γιάννη Γουρζή.
Κείμενο ομιλίας της Αθηνάς Σχινά, κριτικού & ιστορικού τέχνης
Ι Ο Λ Η Ξ Ι Φ Α Ρ Α
Ζωγράφος
Γεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εκεί δέχτηκε την πρώτη ενθάρρυνση να ακολουθήσει καλλιτεχνική σταδιοδρομία από τον καθηγητή των τεχνικών Τάσο Μουζάκη. Η καθοριστική στιγμή που αποφάσισε να γίνει ζωγράφος ήταν όταν γνώρισε τη ζωγράφο και γλύπτρια Βάνα Ξένου. Παρακολούθησε το φροντιστήριο σχεδίου του Βρασίδα Βλαχόπουλου, του Τάσου Ρήγα και του Νίκου Στέφου, και διδάχτηκε την τεχνική της βυζαντινής ζωγραφικής από τον Δημήτρη Φώτου και τον Κώστα Αργύρη. Από το 1989 ως το 1994 σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα στα εργαστήρια του Χρόνη Μπότσογλου και του Δημήτρη Μυταρά. Το 1990, 1991, και το 1992 έλαβε το αριστείο εργαστηρίου. Το 1992-1993 σπούδασε στην École Nationale Superieure des Beaux-Arts στο Παρίσι όπου έμαθε την τεχνική της νωπογραφίας (φρέσκο). Εκτός από την επίσημη εκπαίδευση μαθήτευσε για πολλά χρόνια δίπλα στον Αλέκο Φασιανό.
Έχει κάνει πολλές προσωπικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλές συλλογικές. Εμπνέεται κυρίως από τη φύση, τη μουσική, τον έρωτα, από οτιδήποτε το υψηλό στη ζωή. Η ανθρώπινη μορφή, τα λουλούδια, τα πουλιά, οι άγγελοι είναι θέματα που επανέρχονται διαρκώς στη ζωγραφική της. Ζωγραφίζει ελαιογραφία, ακουαρέλα και νωπογραφία (φρέσκο). Δίνει μεγάλη σημασία στο υλικό. Πιστεύει ότι η φωτογραφία δεν αποδίδει πιστά τη ζωγραφική. Πολύ συχνά ζωγραφίζει σε χρυσό βάθος, κατά τη βυζαντινή παράδοση. Την εμπνέει η ζωή, αλλά αναζητά πάντοτε το πνευματικό πίσω από τα αντικείμενα. Πίνακές της βρίσκονται σε πολλές ιδιωτικές συλλογές σε Ελλάδα και εξωτερικό.
Ιόλη Ξιφαρά / iolixifara@gmail.com /
https://el-gr.facebook.com/pages/Ioli-Xifara/276083112445128
Εκθέσεις Ιόλης Ξιφαρά
1995 Γκαλερί Έκφραση, Γλυφάδα
1997 Γκαλερί Αδάμ, Αθήνα
2000 Γκαλερί Υδρότεχνον, Μύκονος
2001 Γκαλερί Μεταμόρφωση, Αθήνα
2004 Mommy’s Bar, Αθήνα
2005 Γκαλερί Iρις, Αθήνα
2007 “Pathways of Greek Painting”, Διεθνές Σπίτι της Μουσικής (“Dom Musik”), Μόσχα.
2008 Γκαλερί “Beyond Art”, Aθήνα
2011 Γκαλερί Σκουφά, Αθήνα (με τον Γιώργο Χαδούλη)
2013 «Κ.Π. Καβάφης: «Ωραία λουλούδια κι άσπρα ως ταίριαζαν πολύ» Ευρωπαϊκό πολιτιστικό κέντρο Δελφών, Δελφοί.
2013 Γκαλερί “S.A. art gallery”, Κέα
2015 Ιούνιος “Art Athina” Διεθνής έκθεση ζωγραφικής (Γκαλερί Σκουφά)
2015 Δεκέμβριος – 2016 Φεβρουάριος FEK + ART Εθνικό Τυπογραφείο
2016 Μάρτιος –Απρίλιος «Οψάριον» ομαδική έκθεση, Τεχνοχώρος/Βαρούλκο
2016 Μάιος – Οκτώβριος “Art Archives” Μουσείο Κρεσόβ, Λουμπατσόβ (Muzeum Kresów w Lubaczowie Lubaczow), Πολωνία (ομαδική έκθεση).
2016 Ιούνιος –Ιούλιος «Κήποι ανάμεσα…» Αίθουσα Τέχνης Βάττη, Ερμούπολη, Σύρος (ατομική έκθεση).
2016 Ιούλιος – Οκτώβριος «Πλόες» Ίδρυμα Κυδωνιέως, Άνδρος (ομαδική έκθεση).
2016 Αύγουστος – Σεπτέμβριος «Άλογα, Θώρακες – Et in Messenia Ego» Έκθεση ζωγραφικής (νωπογραφία) και γλυπτικής στον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Μεσσήνης με τη γλύπτρια Αλεξάνδρα Αθανασιάδη.
Γ Ι Α Ν Ν Η Σ Γ Ο Υ Ρ Ζ Η Σ
Χαράκτης
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1953. Σπούδασε Χαρακτική και Τεχνική Φορητών Εικόνων-Τοιχογραφία στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ), Αθήνα (1974-1979).
1984-1992: Eργάζεται ως Χαράκτης στο Νομισματοκοπείο
(Τράπεζα της Ελλάδος).
Από το 1992 μέχρι σήμερα διδάσκει στην Α.Σ.Κ.Τ. (2016, διευθυντής του Α’ εργαστηρίου Χαρακτικής).
Έχει πραγματοποιήσει 14 ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε ομαδικές στην Ελλάδα και το εξωτερικό όπως π.χ. Διεθνής έκθεση ΕΧLIBRIS, Βέλγιο. Διεθνής Έκθεση Μινιατούρας, Τορόντο. Ελληνική Παρουσία στο Βερολίνο. Εθνικό Μουσείο Βαρσοβίας, Πινακοθήκη Πόζναν Πολωνία. Μέγαρο Καλλιτεχνών, Μόσχα. Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα. 1η Μπιενάλε Μεσογειακής Χαρακτικής, Κρήτη. Διεθνής Έκθεση Βιβλίου, Λειψία. Έλληνες Χαράκτες στο Βελιγράδι. 5η Διεθνής Μπιενάλε, Βάρνα. 2η Μπιενάλε Μεσογειακής Χαρακτικής, Αθήνα. Διεθνής Έκθεση Μινιατούρας ΜΙΝΙΑΡΤ 91 Σουηδία. Πινακοθήκη Μπρατισλάβα. Μέγαρο Χίρς Σβέτσινγκεν, Γερμανία. Μπιενάλε Χαρακτικής, Λουμπλιάνα. 8η Τριενάλε Ν. Δελχί – Ινδία. Σύγχρονη Ελληνική Χαρακτική, Λουξεμβούργο. Ωβέρνη, Γαλλία. 3η Διεθνής Μπιενάλε Χαρακτικής, Βελιγράδι. UNESCO, Παρίσι. XYLON, Σβέτσινγκεν Γερμανία. «Μινιατούρα 7», Νορβηγία. 9η Διεθνής Μπιενάλε, Σεούλ Κορέα. Διεθνής Έκθεση EX LIBRIS Κάρλα Μπάιγ Γαλλία. Βασιλικό Ινστιτούτο Άμστερνταμ. Ευρωπαική Χαρακτική, Θεσσαλονίκη. Έκθεση EX LIBRIS, Βελιγράδι. Διεθνής Τριενάλε Χαρακτικής, Σαμαλιέ Γαλλία, κ.ά.
Από το 1979 μέχρι σήμερα εργάζεται συνεχώς για την Χαρακτική και τις εφαρμογές της. Έχει φιλοτεχνήσει πλήθος χαρακτικών για συλλεκτικές -και άλλες- εκδόσεις βιβλίων, όπως επίσης και μοναδικά κοσμήματα. Από το 1979 είναι μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος (1983-1994 στη διοίκησή του) και το έχει εκπροσωπήσει στην Επιτροπή Εικαστικών (1987-1994) και στην Επιτροπή Τιμητικών συντάξεων (1993-1995) του Υπουργείου Πολιτισμού. Ιδρυτικό μέλος της Ένωσης Ελλήνων Χαρακτών (1986-1989 στη διοίκησή της), ιδρυτικό μέλος της Κίνησης για το Επιμελητήριο Εικαστικών της Μεσογείου, μέλος της Επιτροπής Γραμμάτων και Τεχνών του ΥΠΠΟ (1995-1997), πρόεδρος του συλλόγου διδασκόντων ΑΣΚΤ κ.ά.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΥΧΕΡΟΥ 2017
από την Αθηνά Σχινά, Κριτικό & Ιστορικό Τέχνης
«…Κατ’ αρχήν, θα ήθελα να αναφέρω λίγα λόγια για την εικαστική δημιουργό Ιόλη Ξιφαρά, στην οποία ανατέθηκε από τον Σύλλογο των Φίλων της Μουσικής η σχεδιαστική και συνθετική διαμόρφωση του εθιμικά «τυχερού» μεταλλίου (κοινώς γούρι), για το 2017.
Πρόκειται για μια γνωστή, αναγνωρισμένη και καταξιωμένη ζωγράφο, με πολλές επιτυχημένες εκθέσεις και παρουσιάσεις του έργου της, σε Μουσεία, σε Πολιτισμικά Ιδρύματα, αλλά και σε σημαντικές Αίθουσες Τέχνης, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό.
Συνήθως τα έργα της συγκεκριμένης ζωγράφου – διαφόρων διαστάσεων και με επιδέξια την εκφραστική χρήση, από την ίδια, ποικίλων υλικών – αφορούν πρωτίστως τον διάλογο μιας επαλληλίας αφαιρετικών μεταισθήσεων και συνεχών μορφικών μεταπλάσεων, οι οποίες αντλούν τα ερεθίσματά τους από μια διευρυμένη αντίληψη του «πραγματικού». Ως «πραγματική» άλλωστε, για την Ιόλη Ξιφαρά, εννοείται μια ονειρική κάθε φορά ατμόσφαιρα, που η ίδια την «χαρτογραφεί» με εντάσεις και υφέσεις. Η οπτικοποιημένη και δυναμική τους ισορροπία πηγάζει από έναν ενδογενώς αναβλύζοντα ερωτισμό και μια ελεγειακή λάμψη, αποτελούμενη από στοχαστικά επεξεργασμένα βιώματα κι από υφέρπουσες ψυχοδυναμικές διαθέσεις, που τις γεννούν οι συναναστροφές μας, οι πόθοι και οι ψευδαισθήσεις μας, οι επιθυμίες και οι ουτοπίες μας, στη συνάντησή μας με πρόσωπα και πράγματα, σύμφωνα με τον εκάστοτε περιβάλλοντα χώρο της ζωής και των αναμνήσεων.
Ρευστές σχεδιαστικά, είναι κυρίως οι ταλαντώσεις των χειρονομιακών της εντάσεων και παράλληλα των συγκινησιακών της –από την άλλη πλευρά- χρωματικών φορτίσεων, καθώς μορφοπλαστικά συνδιαλέγονται κι ετεροκαθορίζονται στις ζωγραφικές επιφάνειες της Ιόλης Ξιφαρά, την ώρα που η ίδια «ιστορώντας» τις επιφάνειές της, τις μετατρέπει ανεπιτήδευτα σε «έμψυχες» μουσικές δονήσεις εκφραστικά υποβλητικών εικαστικών «τροπισμών», οι οποίοι αιωρούνται στον χώρο κι αποκαλύπτονται, μέσα θαρρεί κανείς, από αλληλοδιάδοχους ρυθμικούς σχηματισμούς. Πρόκειται για περιστρεφόμενους κι αναδιπλωνόμενους σχηματισμούς, που αποτυπώνονται στο ζωγραφικό πεδίο, θυμίζοντας τις κινήσεις από τα σμήνη των πουλιών, καθώς πετούν στον ουρανό. Οι ρυθμικοί, στη συνέχεια, σχηματισμοί γεννούν ευφρόσυνα και ποιητικής εμβέλειας «τοπία», όπως εκείνα της εγγύτητας και των αποστάσεων, της πιθανότητας και της παραδοξότητας, των εκτάσεων και του βάθους, του νου και της φαντασίας.
Τα εικαστικά «τοπία» της Ιόλης Ξιφαρά προσδιορίζονται από χρονικά διεστώτα, αλλά στην συγκεκριμένη περίπτωση από συγκοινωνούντα – στον χώρο της ζωγραφικής – «στιγμιότυπα» κι εντυπώσεις, από διεργασιακές δηλαδή μετουσιώσεις κι από πνευματικά αιτήματα, τα οποία αποκαλύπτουν υπαρξιακές χωροδιαστατικές και μορφικές «σχέσεις» και συνομιλίες, αναφορικά με τα ατομικά συναισθήματα της συνείδησης και του συλλογικού ασυνειδήτου. Στις αυλαίες των έργων της ζωγράφου άλλωστε, συνυπάρχουν συνήθως τα παρόντα με τα παρελθόντα, μαζί με τα οικεία και υπερβατικά άλματα, που αντικατοπτρίζονται σε «τόπους» των μύθων και της ιστορίας, της μνήμης και των συνεχών μεταμορφώσεων,των συνειρμών και της αλληγορίας.
Το μυθολογικό θέμα της «Αρπαγής της Ευρώπης» έχει εμπνεύσει από την αρχαιότητα πολλούς διαχρονικά καλλιτέχνες, ανάμεσά τους κι επώνυμους ζωγράφους, γλύπτες και χαράκτες, λόγω των συμβολισμών του και της σπουδαιότητας που απέκτησε, από τα προϊστορικά ήδη χρόνια, καθώς σχετίζεται με τη φύση της ίδιας της δημιουργίας. Συνοπτικά αναφέρω πως η νύμφη Ευρώπη ήταν αδελφή του Κάδμου – ιδρυτή της Θήβας – και κόρη του Αγήνορα και της Τηλέφασσας, που υπήρξαν ηγεμόνες της Φοινίκης (στις περιοχές της Τύρου και της Σιδώνας, εκτεινόμενες περίπου, όσο ο σημερινός Λίβανος). Ο μύθος θέλει, στα χρόνια της εφηβείας της, η Ευρώπη να παίζει με τις φίλες της, σε παραθαλάσσια λιβάδια, μαζεύοντας λουλούδια, (κάτι ανάλογο δηλαδή με το αρχικό πλαίσιο του μύθου της Περσεφόνης, στην Ελευσίνα). Άλλωστε ο Πλούτωνας και ο Δίας, μυθολογικά ήταν αδέλφια, έχοντας αλληλοσυμπληρούμενες ιδιότητες, όπως είναι εκείνες της ζωής και του θανάτου. Στα λιβάδια λοιπόν, για να συνεχίσουμε τον ειρμό της μυθικής ιστορίας, εντόπισε ο Δίας κι ερωτεύθηκε την Ευρώπη. Μεταμορφωνόμενος σε λευκό ταύρο, την πλησίασε κι εκείνη εντυπωσιάστηκε από την ήρεμη δύναμη και το μεγαλείο, από το σφρίγος και την ωραιότητά του. Λόγω της γαλήνης που εξέπεμπε και της γοητείας που εξασκούσε στην νεαρή κόρη, εκείνη δεν δίστασε και τόλμησε να τον ιππεύσει, λες και ήταν άλογο. Τότε άρχισε ο ταύρος να καλπάζει και να τρέχει με αστραπιαία ταχύτητα, έχοντας στην ράχη του το πολύτιμο «φορτίο», καθώς διέσχιζε την θάλασσα, συνοδευόμενος από Τρίτωνες και Νηρηίδες. Η «αρπαγή» έγινε φυσικά, χωρίς την συναίνεση της Ευρώπης και παρά τους θρήνους και τους φόβους της, ο Δίας –Ταύρος την οδήγησε στην Κρήτη. Τότε της αποκαλύφθηκε –με τις όλες τις ακτινοβόλες, τις λαμπερές, τις ηλιακές ιδιότητες και την ταυτότητά του– οδηγώντας την ντροπαλή έφηβη νύμφη, (την «ερυθριώσαν και κάτω ορώσαν», καθώς αναφέρει ο Λουκιανός Σαμοσατέας) στο Δικταίο άντρο ή κατ’ άλλους στην σκιά ενός πλατάνου, (που έκτοτε μετατράπηκε σε αειθαλές δέντρο) στην περιοχή της Γόρτυνας. Από τον έρωτά τους, (που συμβολίζεται από την συνύπαρξη ηλίου και σελήνης) γεννήθηκαν ο Μίνως (πρώτος θαλασσοκράτορας και νομοθέτης του τότε γνωστού «κόσμου»), ο Ραδάμανθυς και ο Σαρπηδόνας (τους οποίους συναντούμε να υποδέχονται, ως οδηγοί – νομοθέτες κι εκείνοι, τις ψυχές στον Άδη).
Κατά τα άλλα και προεκτείνοντας το θέμα, – για να υποδείξω την παραλληλία και την ελλαδική συνάφειά του, την λατρεία της Ευρώπης την εντοπίζουμε στα Μικρασιατικά παράλια να ταυτίζεται με εκείνην της Αστάρτης (μαζί με τα «Μυστήρια» που είχαν θεσπιστεί στο όνομά της). Πρόκειται για μια παντοδύναμη σεληνιακή θεότητα, της οποίας οι ιδιότητες συγγενεύουν με αυτές της Ελευσίνιας Περσεφόνης, (της μεταβάλλουσας το φυσικό σε πνευματικό φως, σύμφωνα με την αποκωδικοποίηση του ονόματός της), ενώ τα «Μυστήριά» κι εκείνης σχετίζονται πάντοτε με την σελήνη και την μεταθανάτια ζωή.
Από τον 6ο π. Χ. αιώνα, το συγκεκριμένο θέμα το συναντούμε στην μετόπη του ναού στον Σελινούντα. Συχνά επίσης το βρίσκουμε στην κεραμεική μικρογλυπτική και στην αγγειογραφία του 5ου π. Χ. αιώνα, μέσα από διάφορες εικονιστικές εκδοχές του μύθου της «αρπαγής». Χαρακτηριστικό είναι το θέμα σε ερυθρόμορφο αγγείο του 480 π.Χ. και σε άλλο, λίγο μεταγενέστερο χρονικά μελανόμορφο αγγείο, όπου και τα δύο βρίσκονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Ωραιότατο ψηφιδωτό, του 4ου π. Χ. αιώνα, με το ίδιο θέμα και με εξαιρετική εικαστική ανάπτυξη, έχει ανασκαφεί στην ευρύτερη περιοχή της Σπάρτης και σήμερα βρίσκεται στο Μουσείο της ίδιας πόλης. Το συγκεκριμένο ψηφιδωτό απεικονίζεται και στην ελληνική έκδοση του κέρματος των 2 ευρώ, αλλά και στο Κυπριακό άλλωστε νόμισμα (έκδ. 1994) όπου απεικονίζεται η «Αρπαγή της Ευρώπης», πριν από την υιοθέτηση του ευρώ. Σημαντική αρχαιολογική και πολιτισμική σημασία έχει επίσης το κέρμα του 320 π.Χ. από την Γόρτυνα της Κρήτης, όπου στον οπισθότυπό του εικονίζεται η «Αρπαγή της Ευρώπης», καθώς επίσης και το αρχαίο δίδραχμο της ίδιας πόλης, (με το ίδιο θέμα, σε διαφορετική όμως μορφική παραλλαγή), του 2ου αιώνα π.Χ., ενώ σημείο αναφοράς είναι η σπουδαία νωπογραφία της Πομπηίας, (όπου εκεί, παριστάνεται το ερωτευμένο ζεύγος να έχει φτάσει πλέον στην Κρήτη). Ο Δίας τέλος – και σύμφωνα πάντα με τον μύθο – πριν ανέλθει ξανά στον Όλυμπο, φρόντισε αφενός να θεοποιήσει την Ευρώπη με το όνομα «Ελλοπίς» (όπου μέσα από τα «Ελλόπεια» – ως θρησκευτικές γιορτές – την τιμούσαν οι Έλληνες σε διάφορα μέρη κι εκτός Κρήτης), αφετέρου να δώσει το όνομα της αγαπημένης του σε έναν αστερισμό, που θύμιζε την μεταμόρφωσή του σε Ταύρο, αλλά επίσης εκτός αυτού και σε μια ολόκληρη Ήπειρο.
Αναφορές του μύθου, εκτός από τον Όμηρο, έχουμε στον Ησίοδο, στον Αισχύλο, στον Σιμωνίδη, στον Βακχυλίδη, στον Οβίδιο, στον Νόννο και σε άλλους συγγραφείς, τα κείμενα των οποίων είχαν διασωθεί κατά την βυζαντινή περίοδο και είχαν αρκετά πρώιμα διαδοθεί στην Εσπερία. Για τον λόγο αυτό, στην Ευρωπαϊκή ζωγραφική και γλυπτική, από τα χρόνια ήδη της Αναγέννησης, μέχρι και τον 20ο αιώνα, αγαπήθηκε η «Αρπαγή της Ευρώπης» κι αναγνωρίστηκε η πολυδιάστατη σημασία της. Πάμπολλες, όσο και διαφορετικές είναι οι απεικονίσεις του θέματος αυτού, αν θεωρήσει κανείς ότι η παλαιότερη αφορά το έργο του Τισιανού (1561-62) και η πιο πρόσφατα γνωστή, είναι η εκδοχή του Φερνάντο Μποτέρο (1998), χωρίς να παραλείψει εν προκειμένω κανείς να αναφέρει, το μεγάλων διαστάσεων γλυπτό έργο (από μέταλλο και γυαλί), που δημιούργησαν οι Κρήτες ως προς την καταγωγή, αδελφοί Νίκος και Παντελής Σωτηριάδης, το 2005, (τοποθετημένο έκτοτε στην είσοδο του κτιρίου του Ευρωκοινοβουλίου, στο Στρασβούργο). Στους τέσσερις ωστόσο αιώνες, που από τον 16ο μέχρι και τις μέρες μας μεσολάβησαν, εν συντομία επιθυμώ να αναφέρω τα έργα με την περίφημη «Αρπαγή της Ευρώπης», που δημιούργησαν οι: Καβαλιέρ ντ’ Άρπινο, Γκουίντο Ρένι, Αντόνιο Καράτσι, Σεζάρ φον Μποέτιους, Βερονέζε, Μπουσέ, Ρέμπραντ, Ρούμπενς, Κλωντ Λοραίν, Φερρέτι, Τιέπολο, Σιμόν Βουέ, Γκουστάβ Μορώ, Βαλεντίν Σερόβ, Ματίς, Μαργκερίτ Στιξ κ. ά.
«Η Μουσική Ευρώπη» που φιλοτέχνησε η εικαστική δημιουργός Ιόλη Ξιφαρά, παριστάνει τον καλπάζοντα Ταύρο – Δία πάνω από τα νερά της Μεσογείου, καθώς διακρίνονται χαμηλά οι κυματισμοί τους. Η εύρυθμη και ημικυκλική κλίση και κίνηση του ταύρου προβάλλει, με σωστές αναλογίες, την αλκή, το σφρίγος και την σχεδιαστική πλαστικότητα των μελών του σώματος του ζώου, χωρίς η ζωγράφος να αναλώνεται σε περιττές λεπτομέρειες. Το ύφος του ταύρου φανερώνει την δυναμική των ενστίκτων του και παράλληλα την κυριαρχική, την ορμητική και την ερωτική του συνάμα διεκδίκηση της νεαρής κόρης. Στην ράχη του ταύρου, ισορροπεί ανάλαφρα και με πλάγιο, αλλά αναπαυτικό κάθισμα, η Ευρώπη, (θυμίζοντας μορφολογικά την απαλή αβρότητα των μαρμάρινων Νηρηίδων, στην πλάγια «ίππευση» τους των δελφινιών, όπου αυτές ισορροπώντας στηρίζονται στην ράχη τους, όπως μπορεί να δει κανείς στην Αίθουσα των γλυπτών της Επιδαύρου του 4ου π. Χ. αιώνα, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο). Η Ευρώπη, στην εικαστική σύνθεση της Ιόλης Ξιφαρά, κρατεί με τα δυό της χέρια τρυφερά και πάνω στο στήθος της, την μουσική λύρα ή κιθάρα του Απόλλωνα, ενώ φέρει «δοξαστική» ταινία στα μαλλιά, όπως οι αθλούμενοι στα ελληνιστικά χρόνια, αλλά και οι βυζαντινοί άγγελοι σε αγιογραφικές συνθέσεις του «κλασικίζοντος» 14ου μ.Χ. αιώνα. Ένα άλλο «βυζαντινό» επίσης γνώρισμα, είναι οι εικαστικές αποδόσεις της ταυτόχρονης παρουσίας του ήλιου και της σελήνης, (που στέκουν ως ισότροπα και ισοϋψή ουράνια σώματα), εκατέρωθεν της γυναικείας μορφής, στοιχείο που δηλώνει (όπως στην Σταύρωση-Θυσία του Χριστού) την «συνομιλία» και συνεύρεση των αντιθέσεων, την μυστηριακή επίσης σημασία ζωής και θανάτου, σκότους και φωτός, καθώς και τις επαναλαμβανόμενες παραλλαγές μιας ατέρμονης διαχρονικότητας του θέματος, μέσα από την υπέρβαση κάθε φορά των χρονικών προσδιορισμών του, χάρη στην γόνιμη πάντα μυθοπλασία και στην «τελετουργικά ατελεύτητη» συμβολική αποκάλυψη του γεγονότος.
Η Ιόλη Ξιφαρά, σε αυτήν την σχεδιαστική και μορφοπλαστική της σύνθεση, εμπνέεται κι από ένα άλλο παλαιοχριστιανικό θέμα, όπως παρουσιάζεται συμβολικά στο μαρμάρινο γλυπτό, – του 4ου μ.Χ. αιώνα, στο Βυζαντινό Μουσείο της Αθήνας – που απεικονίζει τον Μουσηγέτη Ορφέα (ως εκδοχή του Απόλλωνα – Χριστού) να παίζει αρμονικά την λύρα του, (και να διαδίδει ως Χριστός την φωταυγή, σωτηριολογική του διδασκαλία), εξημερώνοντας τα άγρια ένστικτα των ζώων της φύσης, σε αναλογία με όσα επιτελεί η μουσική στην ψυχική και πνευματική καλλιέργεια. Κατά δεύτερο λόγο, η Ιόλη Ξιφαρά αντλεί δόκιμα στοιχεία από μια υπάρχουσα μυθική παραλλαγή της συνεύρεσης της νύμφης Ευρώπης και του Δία -Ταύρου, όπου ανάμεσα στα παιδιά που εκείνοι απέκτησαν, ήταν και ο Κάρνος, αγαπημένος του θεού Απόλλωνα. Η Ευρώπη, κρατεί λοιπόν εδώ την λύρα, «προτυπώνοντας» την (εκδηλωνόμενη κατόπιν στον γιό της Κάρνο), εύνοια του Απόλλωνα. Την εύνοια του θεού Απόλλωνα την μεταφέρει «εν σπέρματι» και στοργικά, σαν παιδί στην αγκαλιά της. Παράλληλα, η νύμφη Ευρώπη διαδίδει την μουσική αρμονία στην Ήπειρό της και στην οικουμένη. Από την άλλη πλευρά, η ίδια αυτή νύμφη, την ώρα της μετάβασης από την μια της κατάσταση στην άλλη, – από την γήινη δηλαδή στην αποθεωνόμενή της διάσταση, – μέσα από την υπέρβαση που προκαλεί ο διάχυτος ερωτισμός του γνώριμου θέματος, – ταυτίζεται και μεταμορφώνεται συμβολικά στην ίδια την πράξη και επενέργεια της μουσικής αποκάλυψης, που παράγεται, παρουσιάζεται, αναπτύσσεται, εξελίσσεται και διαδίδεται στην Ευρώπη, αλλά και σε όλον τον κόσμο.
Το «τυχερό» αυτό μετάλλιο του 2017, υποδεικνύει και «φωτίζει» τις λειτουργίες, τις δραστηριότητες, τους στόχους και τους σκοπούς του Συλλόγου των Φίλων της Μουσικής, φανερώνοντας παράλληλα την ευθύνη και φροντίδα του Συλλόγου, που με γνώση, ορθά κριτήρια και καλλιεργημένη διαίσθηση, ανέθεσε εφέτος το εγχείρημα αυτό, να το πραγματοποιήσει επιτυχημένα, – μέσα από το εμπνευσμένο της σχέδιο, – η Ιόλη Ξιφαρά, εκπροσωπώντας όλα του τα Μέλη, αλλά και το φιλόμουσο κοινό, στο οποίο οι Φίλοι της Μουσικής απευθύνονται, με ευοίωνη διάθεση και θερμές ευχές για την νέα χρονιά.»
Αθηνά Σχινά, Κριτικός & Ιστορικός Τέχνη
