Τι συνιστά επιτυχία και τι αποτυχία για ένα φεστιβάλ; Ποιοι παράγοντες τις καθορίζουν; Η επιτυχία ενός φεστιβάλ έγκειται στην επίτευξη και διατήρηση μιας κατώτερης ποιότητας προκειμένου να διασφαλιστεί η αξία της επωνυμίας του (Scottish Arts Council, 2006:9) και χτίζεται με τον συνδυασμό εμπνευσμένου οράματος, ισχυρής δημιουργικής διαδικασίας, αποτελεσματικής ηγεσίας και διοίκησης, ευρηματικής επικοινωνίας και μάρκετινγκ και ανάληψης κινδύνου (Scottish Arts Council, 2006:17). Ως εκ τούτου, επιτυχημένα φεστιβάλ θεωρούνται εκείνα που αντέχουν στο πέρασμα του χρόνου και μπορούν να αντιδρούν στο δεδομένο και μεταβαλλόμενο πλαίσιο της πόλης στην οποία πραγματοποιούνται (Scottish Arts Council, 2006:17).
Παράγοντες που καθορίζουν την επιτυχία ενός φεστιβάλ σύμφωνα με τους ειδικούς θεωρούνται: η ηγεσία, η εστίαση, οι σχέσεις με την κοινότητα, η διαδικασία λήψης αποφάσεων, η χρηματοδότηση και η ιστορία του (Ensor, Robertson & Knight, 2007:233).
Στην κορυφή της επιτυχίας κατατάσσονται τα φεστιβάλ εκείνα που παράγουν το δικό τους πολιτιστικό κεφάλαιο, το οποίο υπολογίζεται βάσει των παραγωγών και των προγραμμάτων, της προσέλκυσης πολιτιστικά διαφορετικών κατηγοριών κοινού, της ανάπτυξης νεόδμητων ή ανακαινισμένων χώρων για παραστατικές και εικαστικές τέχνες και της ανακάλυψης εξαιρετικών συνδυασμών ή ταλέντων (Scottish Arts Council, 2006:17). Για τα πολιτιστικά φεστιβάλ διεθνούς εμβέλειας, η αξιολόγηση δεν γίνεται με βάση το πλήθος των επισκεπτών, αλλά βάσει των αντιδράσεων των ειδικών και των διαμορφωτών γνώμης (Scottish Arts Council, 2006:17). Η επιτυχία ενός φεστιβάλ μεταφράζεται επίσης και ως βαθμός οικονομικής συνεισφοράς προς τους υποστηρικτές, την κοινότητα και την περιοχή του φεστιβάλ (Dimmock & Tiyce, 2001:364).
Όσον αφορά πάντως το κοινό ενός φεστιβάλ πιστεύεται ότι η αφοσίωση του κοινού στο φεστιβάλ συσχετίζεται με το βαθμό ικανοποίησής του όσον αφορά τις εξής διαστάσεις: περιεχόμενο προγράμματος, συμπεριφορά προσωπικού, διαθεσιμότητα και ποιότητα των εγκαταστάσεων, αίσθηση του φαγητού, ποιότητα και διαθεσιμότητα σουβενίρ, ευκολία και διαθεσιμότητα πληροφοριών (Lee, Lee, Lee & Babin, 2008:63).
Ο χαρακτηρισμός ως αποτυχημένου ενός φεστιβάλ μπορεί να υποδηλώνει μια σειρά από διαφορετικές καταστάσεις, οξείας, μέσης ή ήπιας μορφής. Η οξύτερη εκδοχή αντιστοιχεί στον αφανισμό του, με την αναβολή της διεξαγωγής του και την αντιμετώπιση μιας σημαντικής κρίσης να έπονται και την επανέναρξή του κατόπιν προσωρινής διακοπής να βρίσκεται στον αντίποδα (Getz, 2002:210-211). Αδιαμφισβήτητα το εύρος των προβλημάτων και των λόγων αποτυχίας είναι μεγάλο, με την οικονομική δυστοκία να προηγείται. Τα σύγχρονα φεστιβάλ θεωρούνται επίσης προβληματικά στην περίπτωση που ο σκοπός και η διατηρισιμότητά τους δεν αφορά τον ημερολογιακό κύκλο των σταθερών γιορτών (Evans, 2001:236).
Η αποτυχία ενός φεστιβάλ μπορεί να προέλθει από ανεπαρκή προσαρμογή στο περιβάλλον του, όπως στις περιπτώσεις εκείνες που κάποιο φεστιβάλ δεν καταφέρνει να προσελκύσει το ενδιαφέρον και την υποστήριξη της τοπικής κοινότητας λόγω πολιτιστικών διαφορών, έλλειψη συνδετικών κρίκων και διοικητική αναποτελεσματικότητα (Getz, 2002:213). Ως σημαντικό εμπόδιο προβάλλεται συχνότατα η οικονομική δυστοκία. Η έλλειψη πόρων αρκετά συχνά αποδεικνύεται σύμπτωμα παρά αίτιο. Βέβαια, υπό την προϋπόθεση της ικανοποιητικής χρηματοδότησης πολλά προβλήματα και ενίοτε κρίσεις μπορούν να αποφευχθούν ή να μην αποτελέσουν αντικείμενο ιδιαίτερου προβληματισμού (Getz, 2002:211). Αρθρογράφος: Μαρία Ψαρρού, υπ. διδάκτρωρ Τμ. Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού Παντείου Πανεπιστημίου.
