Γνωρίσαμε τον Γάλλο Ματιέ Πιγκάς ξαφνικά, το 2010, όταν η κυβέρνηση Γιώργου Παπανδρέου είχε αναθέσει στη γαλλοαμερικανική τράπεζα Lazard, της οποίας ο Πιγκάς ήταν διευθυντής στην Ευρώπη, τη διαχείριση του ελληνικού χρέους. Όλοι θυμόμαστε ότι, τότε, η θέση του Μ. Πιγκάς ήταν ότι χωρίς γενναίο κούρεμα του ελληνικού χρέους –«αναδιάρθρωση», σύμφωνα με την ορολογία της αγοράς– κάθε προσπάθεια να τιθασευτεί η κρίση θα έπεφτε στο κενό· ο Πιγκάς βγήκε αληθινός.
Τον ξανασυναντάμε στις αρχές του 2015, όταν ο τότε υπουργός Οικονομίας Γιάνης Βαρουφάκης αναθέτει στη Lazard –αμισθί αυτή τη φορά– ρόλο συμβούλου του Υπουργείου σε θέματα δημόσιου χρέους και δημοσιονομικής διαχείρισης. Η Ιστορία επανελήφθη, ως φάρσα αυτή τη φορά.
Ο Μ. Πιγκάς υπήρξε σύμβουλος δύο κορυφαίων στελεχών του Σοσιαλιστικού Κόμματος Γαλλίας και υπουργών σε αριστερές κυβερνήσεις, του Ντομινίκ Στρος-Καν (μετέπειτα διευθυντής του ΔΝΤ) και του Λοράν Φαμπιούς (σήμερα υπουργός Εξωτερικών). Υπήρξε σύμβουλος της κυβέρνησης της Αργεντινής για την αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους της, ενώ διατηρεί σημαντικά συμφέροντα σε κορυφαία γαλλικά media (π.χ. είναι συνιδιοκτήτης της εφημερίδας Le Monde). Στη Γαλλία τον αποκαλούν «αριστερό που τρώει χαβιάρι» (gauche caviar, ειρωνική γαλλική φράση) και οι απόψεις που εκφράζει προκαλούν διχογνωμίες – άλλοι συμφωνούν, άλλοι τις απορρίπτουν.
Στο παρόν έργο, ο Πιγκάς, όπως αρκετοί τετραπέρατοι άνθρωποι που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή γεγονότων τα οποία καθόρισαν το μέλλον κομμάτων, κυβερνήσεων και κρατών, λέει μερικές φοβερές αλήθειες για αυτά που έζησε, χωρίς όμως να εκθέτει ούτε τον εαυτό του ούτε τον επαγγελματικό κλάδο στον οποίο δραστηριοποιείται.
Και τα λέει καλά: αναφέρεται στα τραγικά λάθη που διέπραξε το ΔΝΤ όταν υπολόγιζε τη φύση της ελληνικής κρίσης και σχεδίαζε την αντιμετώπισή της, ειδικά δε στον περίφημο «πολλαπλασιαστή», ο λανθασμένος υπολογισμός του οποίου, όπως επίσημα πλέον παραδέχεται το Ταμείο, βύθισε την Ελλάδα σε (ακόμα) μεγαλύτερη φτώχεια. Αναφέρεται στη λιτότητα, η επιβολή της οποίας στους λαούς του ευρωπαϊκού Νότου δεν ήταν, στην πραγματικότητα, αδήριτη ανάγκη από την εξέλιξη της κρίσης, αλλά στρεβλή ιδεολογική επιλογή που έκαναν κυριολεκτικά «στο πόδι» οι «αυτοανακηρυχθέντες επίγονοι του Άνταμ Σμιθ», όπως ειρωνικά αποκαλεί τους πρωταγωνιστές εκείνων των επιλογών (από τον Μπαρόσο και τον Αλμούνια μέχρι τη Λαγκάρντ και τον Γιούνκερ).
Ο Πιγκάς καλεί σε μια μάχη κατά της «κανονικότητας» που έχει επιβληθεί στη σύγχρονη Ευρώπη, τη «Normaland», όπου η ατομικιστική επανάσταση και η εύθραυστη δημοκρατία αποτελούν τα κύρια χαρακτηριστικά της· στη σημερινή Ευρώπη «οι ηγέτες είναι μαστοράντζες κι όχι αρχιτέκτονες», γράφει ο Γάλλος τραπεζίτης.
ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ, ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ, ΚΕΦΑΛΑΙΑ
Έχοντας από την αρχή του βιβλίου ξεκαθαρίσει τη θέση του ως οπαδός της συμφιλίωσης ανάμεσα στην αγορά και τη δημοκρατία και τοποθετώντας τον εαυτό του πέρα από το δίπολο φιλελευθερισμός-κομμουνισμός, ο Πιγκάς πιάνει, ένα προς ένα, όλα τα ζητήματα της παγκόσμιας οικονομικοκοινωνικής ατζέντας και παρουσιάζει, για καθένα από αυτά, τις θέσεις του. Ριζοσπάστης δεν είναι, βρίσκεται όμως σαφώς… εκτός γραμμής. Όπως άλλωστε δήλωσε πρόσφατα ο Γιάνης Βαρουφάκης για τους συμβούλους του κατά τη φάση της διαπραγμάτευσης το πρώτο εξάμηνο του 2015, «οι σύμβουλοί μου δεν ήταν τίποτα… αλλοπαρμένοι αριστεροί». Ένας τέτοιος είναι, λοιπόν, ο Ματιέ Πιγκάς.
Ξεκινάει με την παγκοσμιοποίηση («μετατρέπει τον κόσμο σε μια πεπερασμένη οντότητα», υποστηρίζει), συνεχίζει με το δημογραφικό πρόβλημα της Ευρώπης, στο οποίο αποδίδει πολύ μεγάλη (αρνητική, ασφαλώς) σημασία, έπειτα εξετάζει τη μειωμένη παραγωγικότητα στις ευρωπαϊκές οικονομίες και αναλύει την έλλειψη κεφαλαίων, ένα θέμα το οποίο ασφαλώς γνωρίζει από πρώτο χέρι· θεωρεί την έλλειψη κεφαλαίων καθοριστική για το ευρωπαϊκό τέλμα.
Σειρά έχουν οι κοινωνικές ανισότητες, στις οποίες ο Πιγκάς αφιερώνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο, παρουσιάζοντας στοιχεία που πιστοποιούν ότι η παγκοσμιοποίηση μπορεί να βελτίωσε τη θέση ορισμένων ακραία φτωχών σε συγκεκριμένα σημεία του πλανήτη, διεύρυνε όμως την κοινωνική ανισότητα «μεταφέροντας» όλο και μεγαλύτερο ποσοστό του παγκόσμιου πλούτου σε όλο και λιγότερα χέρια. Κλείνει με τη διαπίστωση ότι η ανθρωπότητα βρίσκεται στα πρόθυρα ενός Παγκοσμίου Πολέμου, οικονομικού αυτή τη φορά.
Διαπιστώνει ότι η Ευρώπη είναι γεμάτη δομικά προβλήματα που έχουν αλλοιώσει σε μεγάλο βαθμό τη φυσιογνωμία της, όπως ότι δέχεται αδιαμαρτύρητα κανόνες υπαγορευμένους κατευθείαν από τη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία και εμπορικές, λογιστικές και τραπεζικές νόρμες που υπηρετούν τα αμερικανικά συμφέροντα· ο Πιγκάς είναι αντίθετος στην προωθούμενη και κατ’ ευφημισμό αποκαλούμενη «συμφωνία ελεύθερου εμπορίου ΗΠΑ-Ευρώπης», τη διαβόητη ΤΤΙΡ.
Η ΝΕΑ ΕΥΡΩΠΗ
Ο Πιγκάς καλεί σε μια μάχη κατά της «κανονικότητας» που έχει επιβληθεί στη σύγχρονη Ευρώπη, τη «Normaland», όπου η ατομικιστική επανάσταση και η εύθραυστη δημοκρατία αποτελούν τα κύρια χαρακτηριστικά της· στη σημερινή Ευρώπη «οι ηγέτες είναι μαστοράντζες κι όχι αρχιτέκτονες», γράφει ο Γάλλος τραπεζίτης. Ο Πιγκάς ζητάει να επανεπινοήσουμε το πεπρωμένο μας ως Ευρωπαίοι, να επαναβεβαιώσουμε τη δύναμη της θέλησης και να υπερασπιστούμε κοινές αξίες, περιορίζοντας όμως τις δυσλειτουργίες του συστήματος: αποκλεισμούς, ανισότητες, φτώχεια.
Επικαλούμενος το κίνημα του… punk, τότε που η «do it yourself» ιδεολογία φρέσκαρε το κουρασμένο rock των ’60s, ζητάει μια νέα Ευρώπη. Φυσικά, για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο πρέπει όλοι μας, κατά τον Πιγκάς, να περάσουμε πάνω από τον παλιό κι ατελέσφορο διαχωρισμό ανάμεσα σε φιλελευθερισμό κι Αριστερά· αμφότερες οι ιδεολογίες αυτές «σκοτώνουν» τη δημοκρατία και την αγορά, μας εξηγεί. Οπαδός της ευρωπαϊκής ενοποίησης, φτάνει στο σημείο να ζητάει κοινό Πρόεδρο και κοινό στρατό, χρηματοπιστωτικό πυλώνα ο οποίος θα στηρίζει το κοινό νόμισμα, ζητάει τη δημιουργία μιας κοινής «εθνικής» συνείδησης στην Ευρώπη.
Για τον Πιγκάς, βασικός όρος για την «επανεπινόηση» της Ευρώπης είναι η απομάκρυνσή της από το φιλελεύθερο δόγμα, πάνω στο οποίο χτίστηκε, δόγμα που επιβλήθηκε σε όλους τους τομείς, από τα κριτήρια του Μάαστριχτ και την πολιτική του ανταγωνισμού, μέχρι την εκπαίδευση, την υγεία και τον πολιτισμό. Το προσκλητήριό του εμφορείται από τις αρχές μιας ενωμένης αλλά δημιουργικής Ευρώπης, που σέβεται τη διαφορετικότητα κι αποκρούει τον λαϊκισμό. Και κλείνει με έναν υπέροχο αφορισμό του Ζαν-Λικ Γκοντάρ: «Το περιθώριο είναι που κρατάει τις σελίδες του βιβλίου δεμένες».
ΥΓ. Από τους σύγχρονους οραματιστές μιας νέας Ευρώπης, μπορείτε να διαβάσετε το βιβλίο του Κόλιν Κράουτς Ο περίεργος μη θάνατος του νεοφιλελευθερισμού (Εκδόσεις Εκκρεμές, 2014), το οποίο παρουσιάσαμε εδώ, αλλά και το βιβλίο του Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ Τι να κάνουμε; (Εκδόσεις Κέδρος, 2010).
Εγκώμιο της μη κανονικότητας
Ο διευθυντής της Lazard για την Ελλάδα, την Κύπρο, την ευρωπαϊκή κρίση
Matthieu Pigasse
μετάφραση: Γιώργος Ξενάριος
Στερέωμα
384 σελ.
ISBN 978-960-8061-40-8
Τιμή € 13,50
Πηγή:diastixo
