Παρασκευή 08 Δεκεμβρίου, 20.30
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης
Ο ήρωας είναι ένα σύμβολο. Η μορφή που ξεχωρίζει από το πλήθος οδηγώντας και εμπνέοντας, με πράξεις θάρρους και αυτοθυσίας μεγάλες και πολυσήμαντες. Σε αυτά τα πρόσωπα, που γίνονται αφορμή να γεννηθούν δυνατά μουσικά έργα, είναι αφιερωμένο το κοντσέρτο «Ηρωικές Αφηγήσεις» της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, η οποία υποδέχεται ξανά στο πόντιουμ τον εκλεκτό Γερμανό αρχιμουσικό Φρανκ Μπέερμαν. Θα παρουσιαστούν συνθέσεις που μιλούν για υψηλά ιδεώδη και πανανθρώπινες αξίες, ξεκινώντας από την «Εισαγωγή «Έγκμοντ» έργο 84» του Λούντβιχ Βαν Μπετόβεν, συνεχίζοντας με τα «Έξι τραγούδια για υψίφωνο και ορχήστρα, έργο 68 (Τραγούδια «Μπρεντάνο»)» του Ρίχαρντ Στράους, και ολοκληρώνοντας με την περίφημη «Συμφωνία αρ.3 σε μι ύφεση μείζονα, έργο 55 «Ηρωική»», του Μπετόβεν. Τα αισθησιακά και υψηλών φωνητικών απαιτήσεων τραγούδια του Στράους σε ποίηση Κλέμενς Μπρεντάνο, ερμηνεύει η Γερμανίδα κολορατούρα σοπράνο, Γιούλια Μπάουερ.
Για την ιστορία
ΛΟΥΝΤΒΙΧ ΒΑΝ ΜΠΕΤΌΒΕΝ (1770 – 1827)
Έγκμοντ, Εισαγωγή, έργο 84
Ο Κόμης του Έγκμοντ (1522-1568) υπήρξε διακεκριμένος στρατιωτικός και διοικητής της Φλάνδρας σε μία περίοδο που οι Κάτω Χώρες βρίσκονταν υπό ισπανική κυριαρχία. Ο απεσταλμένος του Ισπανού βασιλιά στις Κάτω Χώρες Δούκας της Άλμπα κατηγόρησε και συνέλαβε τον Έγκμοντ ως αιρετικό, αφού αυτός είχε αντισταθεί στην εγκαθίδρυση της Ιεράς Εξέτασης στη Φλάνδρα. Στις 5 Ιουνίου 1568 αποκεφαλίστηκε, ενώ ο θάνατός του έδωσε αφορμή για μία εκτεταμένη εξέγερση κατά της ισπανικής αρχής. Η ιστορία του Έγκμοντ ενέπνευσε το ομώνυμο θεατρικό δράμα στον Γκαίτε, που ολοκληρώθηκε το 1788. Λίγο μετά την αποχώρηση του στρατού του Ναπολέοντα από τη Βιέννη (Οκτώβριος 1809) ο πάντα ουμανιστής και φιλελεύθερος Μπετόβεν, αφενός θαυμάζοντας τον μεγάλο Γερμανό ποιητή και το έργο του και αφετέρου έχοντας νωπές τις σκληρές μνήμες από τη γαλλική εισβολή στη Βιέννη, ανέλαβε να συνθέσει σκηνική μουσική για το ανέβασμα του Έγκμοντ στο Hoftheater της αυστριακής πρωτεύουσας, το οποίο και πραγματοποιήθηκε τελικά στις 15 Ιουνίου 1810.
Η μουσική του Μπετόβεν αποτελείται από μία ορχηστρική εισαγωγή και εννέα κομμάτια, εκ των οποίων η Εισαγωγή διατηρεί ως σήμερα περίοπτη θέση στο συμφωνικό ρεπερτόριο. Επιτυγχάνει, μέσα σε λίγα λεπτά, να συνοψίσει όλο το έργο και -κυρίως- να εκφράσει με τον πιο ανάγλυφο τρόπο τα ηρωικά ιδεώδη του αγώνα για ελευθερία και ανεξαρτησία. Μία στιβαρή, αργή εισαγωγή ακολουθείται από ένα κυρίως τμήμα σε φόρμα σονάτας. Χειρονομίες απειλητικές, στοχαστικές, εκρηκτικές διαδέχονται η μία την άλλη, εκφερόμενες πάντα με ρητορική έμφαση, που ποτέ δεν εκπίπτει σε στόμφο. Η σχετικά εκτενής coda εκφράζει την πολυπόθητη εξέγερση κατά των δυναστών, μετά τον επιθανάτιο, φορτισμένο λόγο του Έγκμοντ προς τους συμπατριώτες του.
ΡΙΧΑΡΝΤ ΣΤΡΑΟΥΣ (1864 – 1949)
Έξι Τραγούδια για υψίφωνο και ορχήστρα, έργο 68 (Τραγούδια «Μπρεντάνο»)
Ο κατάλογος των τραγουδιών του Ρίχαρντ Στράους είναι εντυπωσιακά μακρύς: τα πρώτα του τραγούδια γράφτηκαν σε ηλικία έξι ετών και τα τελευταία σε ηλικία ογδόντα τεσσάρων. Πολλά εξ αυτών μάλιστα γράφτηκαν για τη σύζυγό του, σοπράνο Παουλίνε ντε Άνα στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού. Η απόσυρσή της από την ενεργό δράση (1906) ταυτίζεται χρονικά με την έναρξη μίας περιόδου (ως το 1918), κατά την οποία ο συνθέτης αφοσιώθηκε στην όπερα (Ηλέκτρα, Ο Ιππότης με το ρόδο, Η Αριάδνη στη Νάξο, Η γυναίκα δίχως σκιά) απέχοντας ολοκληρωτικά από τη σύνθεση τραγουδιών. Η επιστροφή του στο ιδιαίτερο αυτό είδος έγινε το 1918 με τα Έξι τραγούδια σε ποίηση του Κλέμενς Μπρεντάνο (1778-1842). Ο Γερμανός Ρομαντικός ποιητής, πνεύμα ανήσυχο και ευαίσθητο, πέρασε κάποια χρόνια ταξιδεύοντας σαν τροβαδούρος με την κιθάρα του, ενώ αργότερα έζησε μία περίοδο σε μοναστήρι. Ο Στράους επέλεξε πρωτότυπα ποιήματά του και τα μελοποίησε έχοντας στο μυαλό του ως ερμηνεύτριά τους την σπουδαία Γερμανίδα υψίφωνο της εποχής και σε πολλές περιπτώσεις συνεργάτιδά του, Ελίζαμπετ Σούμαν. Το γεγονός αυτό ερμηνεύει (εν μέρει) τις υψηλές δεξιοτεχνικές απαιτήσεις της φωνητικής γραφής με λαμπερές κολορατούρες και κινήσεις σε υψηλές τονικές περιοχές. Ωστόσο, περιέργως το πρώτο και ακόμα περισσότερο το τελευταίο τραγούδι απαιτούν ένα διαφορετικό είδος φωνής, πιο βαθύ και δραματικό, γεγονός που καθιστά δύσκολη, αν όχι σπάνια, τη συνολική εκτέλεση όλου του κύκλου. Τα τραγούδια στην πρωτότυπη εκδοχή τους είχαν συνοδεία πιάνου (πρόδηλα συμφωνικού χαρακτήρα ομολογουμένως). Το τελευταίο ενορχηστρώθηκε από τον Στράους το 1933, ενώ τα υπόλοιπα το 1940.
Το πρώτο τραγούδι υμνεί την πρώτη νύχτα του γάμου, ενώ στο δεύτερο μία νέα θέλει να κόψει ένα λουλούδι (σύμβολο της αγνότητας της) για τον άντρα που αγαπά αλλά το λουλούδι την παρακαλεί να το αφήσει να ζήσει κι άλλο. Στη συνέχεια, η μυρτιά «παρατηρεί» τους αιθέριους ήχους και τις γαλήνιες εικόνες της νύχτας. Ένα ερωτικό τραγούδι αποτελεί «κύκνειο άσμα για την ειρήνη» του ποιητή, ενώ το πέμπτο τραγούδι περιγράφει με παιγνιώδη διάθεση τον φτερωτό θεό Έρωτα να κάθεται κοντά στο τζάκι, να πιάνουν φωτιά τα φτερά του και να αναζητά τη βοήθεια της βοσκοπούλας – όχι τυχαία, όπως φαίνεται. Το εκτενές τελευταίο τραγούδι αναφέρεται στις γυναίκες ναυτικών, βοσκών, ανθρακωρύχων και στρατιωτών, που υποφέρουν όταν χάνουν τον σύντροφό τους· στο τέλος, ωστόσο, ο Κύριος τους προσφέρει την πολυπόθητη παρηγοριά.
ΛΟΥΝΤΒΙΧ ΒΑΝ ΜΠΕΤΌΒΕΝ (1770 – 1827)
Συμφωνία αρ. 3 σε μι ύφεση μείζονα, έργο 55 «Ηρωική»
Η Τρίτη Συμφωνία είναι μόλις το δεύτερο έργο οργανικής μουσικής, στο οποίο ο Μπετόβεν έδωσε έναν τίτλο, μετά την Παθητική Σονάτα για πιάνο. Η αρχική του ιδέα ήταν να γράψει μία συμφωνία προς τιμήν του Ναπολέοντα Βοναπάρτη, που ενσάρκωνε τα οράματα της Γαλλικής Επανάστασης για ελευθερία, κοινωνική δικαιοσύνη και δημοκρατία. Η σύνθεση της Συμφωνίας ξεκίνησε το καλοκαίρι του 1803 και ολοκληρώθηκε την άνοιξη του 1804. Το εξώφυλλο της χειρόγραφης παρτιτούρας έφερε το όνομα Bonaparte μέχρι τη στιγμή, που ο Μπετόβεν πληροφορήθηκε ότι ο Ναπολέων είχε στεφθεί αυτοκράτορας της Γαλλίας (18 Μαΐου 1804). Η είδηση αυτή συνιστούσε διάψευση των προσδοκιών του και έτσι έσκισε την αφιέρωση της συμφωνίας, στη θέση της οποίας αργότερα αναγράφτηκε η φράση Sinfonia eroica composta per festeggiare il sovvenire d’ un grand’uomo (Ηρωική συμφωνία γραμμένη για να εορτάσει τη μνήμη ενός μεγάλου ανδρός).
Η Ηρωική εγκαινιάζει ουσιαστικά τη μεσαία συνθετική περίοδο του Μπετόβεν αποτελώντας συνάμα σταθμό στην εξέλιξη της συμφωνικής μουσικής γενικότερα. Κατ’ αρχάς το μέγεθος της Συμφωνίας ξεπερνά κατά πολύ τα συνήθη δεδομένα της εποχής της· το πρώτο μέρος από μόνο του διαρκεί λίγο λιγότερο από όσο περίπου μία ολόκληρη συμφωνία του Χάυντν. Επίσης πρυτανεύουν συγκεκριμένα δομικά στοιχεία, όπως η βαθιά οργανική σύνδεση των θεμάτων, η εισαγωγή επεισοδίων στην ενότητα της επεξεργασίας ή η ιδιαίτερη βαρύτητα της καταληκτικής ενότητας (coda), χαρακτηριστικά πολλών κατοπινών έργων του Μπετόβεν.
Το αργό, δεύτερο μέρος είναι ένα πένθιμο εμβατήριο που καλύπτει ένα πρωτόγνωρα μεγάλο εύρος συναισθηματικών αποχρώσεων. Ανάμεσα στις επανεμφανίσεις του βαρύθυμου και τραγικού βασικού τμήματος παρεμβάλλεται ένα πρώτο φωτεινότερο επεισόδιο, ενώ αργότερα ένα δεύτερο οδηγεί με αντιστικτικό τρόπο σε παθιασμένη κορύφωση.
Μετά το νευρώδες -αν και σε μεγάλο βαθμό χαμηλής δυναμικής έντασης- σκέρτσο φτάνουμε στο φινάλε, που αναβαθμίζεται ως διάρκεια και ως σημασία στο πλαίσιο της συνολικής δομής της Συμφωνίας, σε σχέση με τις κοινές πρακτικές της εποχής, που ήθελαν το τελευταίο μέρος να είναι μία μάλλον ανάλαφρη και σύντομη κατακλείδα. Εδώ ο Μπετόβεν γράφει μία σειρά δώδεκα παραλλαγών πάνω σε ένα θέμα, που είχε ήδη χρησιμοποιήσει στο φινάλε της μουσικής του για το μπαλέτο Προμηθέας, όπως επίσης και στον έβδομο από τους δώδεκα Αντιχορούς (Contredanses). Ο συνθέτης αντιμετωπίζει τα δύο επιμέρους συστατικά στοιχεία του θέματος (την κίνηση του μπάσου και την κυρίως μελωδία) αυτοτελώς, παρουσιάζοντας έτσι το θέμα να οικοδομείται σταδιακά από τα συστατικά του.
Στη σκιά της ιστορίας…
Εν τέλει, αποδέκτης της αφιέρωσης ήταν ο πρίγκιπας Φραντς Γιόζεφ φον Λόμπκοβιτς, στο ανάκτορο του οποίου έγινε η πρώτη ιδιωτική παρουσίαση της Συμφωνίας, πριν την πρώτη δημόσια εκτέλεσή της στις 7 Απριλίου 1805 στο Theater-an-der-Wien υπό τη διεύθυνση του συνθέτη.
Πάντως, αρκετοί τείνουν προς μία λιγότερο συναισθηματική αιτιολόγηση για την αλλαγή της αφιέρωσης: την εποχή σύνθεσης του έργου είχε προκύψει το ενδεχόμενο ενός ταξιδιού του Μπετόβεν στο Παρίσι με σκοπό την επέκταση των μουσικών του δραστηριοτήτων. Ένα μεγαλόπνοο έργο αφιερωμένο στον Βοναπάρτη σίγουρα θα του «άνοιγε πόρτες» στη γαλλική πρωτεύουσα. Όταν όμως παραιτήθηκε οριστικά από την προοπτική του ταξιδιού -και αυτό χρονικά συμπίπτει λίγο πολύ με την αλλαγή της αφιέρωσης-, δεν συνέτρεχε πλέον λόγος για μία τέτοια αφιέρωση, που ενδεχομένως μάλιστα να μην αντιμετωπιζόταν θετικά στην αυστροουγγρική αυτοκρατορία.
Βιογραφικά συντελεστών
Φρανκ Μπέερμαν
Ένας από τους σταθερά ανερχόμενους αρχιμουσικούς στη Γερμανία, ο Φρανκ Μπέερμαν διακρίνεται τόσο για τις ερμηνείες του σε έργα ρεπερτορίου όσο και για την επιτυχή ενασχόλησή του με έργα εν πολλοίς άγνωστα. Η πρώτη παγκόσμια εκτέλεση και ηχογράφηση της όπερας του Μέγιερμπερ «Βάσκο ντα Γκάμα» το 2014 για την εταιρεία cpo απέσπασε πληθώρα διεθνών διακρίσεων. Κεντρική θέση στο ρεπερτόριό του έχουν τα έργα των Μότσαρτ (έχει ηχογραφήσει όλα τα κοντσέρτα για πιάνο), Μάλερ, Στράους, Σούμαν (πρόσφατα διηύθυνε τις συμφωνίες του στο θέατρο La Monnaie των Βρυξελλών) και Βάγκνερ (έχει ήδη ξεκινήσει η σταδιακή παρουσίαση του Δαχτυλιδιού στην πόλη Μίντεν της Γερμανίας που θα ολοκληρωθεί το 2019). Από το 2007 ως το 2016 διετέλεσε γενικός μουσικός διευθυντής του Θεάτρου του Κέμνιτς και πρώτος αρχιμουσικός της Φιλαρμονικής «Ρόμπερτ Σούμαν». Έχει διευθύνει σε σημαντικά λυρικά θέατρα (Κρατική Όπερα Unter den Linden του Βερολίνου, την Εθνική Όπερα του Ελσίνκι, την Κρατική Όπερα της Βαυαρίας κ.ά.) και κορυφαίες ορχήστρες (Gewandhaus Λειψίας, Φιλαρμονική του Ελσίνκι, Ορχήστρα Μπρούκνερ του Λιντς, καθώς και ορχήστρες σε Σεβίλλη, Μπιλμπάο, Βαρκελώνη, Οβιέδο κ.α.
Γιούλια Μπάουερ
Η Γερμανίδα λυρική τραγουδίστρια Γιούλια Μπάουερ είναι μία από τις πιο ανερχόμενες σοπράνο της γενιάς της. Έχει εμφανιστεί σε σημαντικά λυρικά θέατρα της γενέτειράς της (Semperoper της Δρέσδης, Κρατικές Όπερες Βερολίνου, Ανόβερου, Στουτγάρδης, Κωμική Όπερα του Βερολίνου, Όπερα της Λειψίας κ.ά.) και του κόσμου (Νέο Εθνικό Θέατρο του Τόκυο, Volksoper της Βιέννης, Teatro della Maestranza της Σεβίλλης κ.ά.). Έχει συμπράξει σε συναυλίες με κορυφαίες ορχήστρες, όπως η Εθνική Φιλαρμονική Ορχήστρα της Βουδαπέστης, η Ορχήστρα της Ραδιοφωνίας του Μονάχου, η Ορχήστρα του Θεάτρου Liceu της Βαρκελώνης και το Ensemble Intercontemporain) συνεργαζόμενη με καταξιωμένους αρχιμουσικούς (Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ, Ρικάρντο Σαϊγύ, Μάρεκ Γιανόφσκυ, Χέλμουτ Ρίλλινγκ, Φρανκ Μπέερμαν κ.ά.). Το ρεπερτόριό της περιλαμβάνει -εκτός από αρκετούς ρόλους όπερας- κλασικά Lieder, άριες κοντσέρτου του Μότσαρτ, καθώς και συμφωνικά τραγούδια των Μπεργκ, Μάλερ, Στράους, Τσεμλίνσκυ, έως και το έργο Momente (Στιγμές) του Κ. Στοκχάουζεν. Στα μελλοντικά της σχέδια περιλαμβάνεται η ηχογράφηση αριών του Χατσατουριάν, το ντεμπούτο της ως Fiorella στην όπερα «Τούρκος στην Ιταλία» του Ροσίνι, καθώς και εμφανίσεις της στη Βασίλισσα της Νύχτας (Μότσαρτ, Μαγικός Αυλός).
ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ
ΛΟΥΝΤΒΙΧ ΒΑΝ ΜΠΕΤΟΒΕΝ (1770 – 1827)
Έγκμοντ, Εισαγωγή, έργο 84
ΡΙΧΑΡΝΤ ΣΤΡΑΟΥΣ (1864 – 1949)
Έξι Τραγούδια για υψίφωνο και ορχήστρα, έργο 68 (Τραγούδια «Μπρεντάνο»)
1.An die Nacht (Στη νύχτα)
2.Ich wollt’ ein Sträusslein binden (Ήθελα να φτιάξω μία ανθοδέσμη)
3.Säusle, liebe Myrte! (Θρόισε, αγαπημένη μυρτιά!)
4.Als mir dein Lied erklang (Όταν άκουσα το τραγούδι σου)
5.Amor (Έρωτας)
6.Lied der Frauen (Τραγούδι των γυναικών)
ΛΟΥΝΤΒΙΧ ΒΑΝ ΜΠΕΤΌΒΕΝ (1770 – 1827)
Συμφωνία αρ. 3 σε μι ύφεση μείζονα, έργο 55 «Ηρωική»
1.Allegro con brio
2.Marcia funebre: Adagio assai
3.Scherzo: Allegro vivace
4.Finale: Allegro molto
Φρανκ Μπέερμαν, Μουσική Διεύθυνση
Γιούλια Μπάουερ, Κολορατούρα Σοπράνο
Τιμές εισιτηρίων:
25€, 15€, 10€ και 5€ (εκπτωτικό)
Πληροφορίες:
Κρατική Ορχήστρα Αθηνών
Τ. 210 7257601-3
www.koa.gr
Αγορά εισιτηρίων:
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Τ. 210 7282333\
Συνέντευξη με τον Φρανκ Μπέερμαν
-Συμφωνείτε με την άποψη πως η «Ηρωική» (Συμφωνία αρ. 3 σε μι ύφεση μείζονα, έργο 55), αποτελεί ένα από τα πολυτιμότερα έργα της παγκόσμιας συμφωνικής παρακαταθήκης; Και αν ναι, ποιο είναι το στοιχείο ή τα στοιχεία που επιχειρηματολογούν υπέρ αυτής της αξιολόγησης;
Φ.Μ.: Ω Θεέ μου! Υπάρχουν τόσα πολλά μοναδικά και θαυμάσια συμφωνικά κομμάτια. Παρ’ όλα αυτά, η Ηρωική σηματοδοτεί ένα σημείο αλλαγής στη συμφωνική παράδοση που ορίζει την ιδέα της Συμφωνίας με έναν πολύ νέο και μοναδικό τρόπο.
-Στην «ηρωική» , ο ήχος πού παράγεται από το σύνολο της Ορχήστρας είναι πολύ πιο πλούσιος και ογκώδης. Συμφωνείτε με τον ισχυρισμό ότι πρόκειται για ένα τέχνασμα του Μπετόβεν, με το οποίο ήθελε να κρύψει ότι είχε ήδη αρχίσει να χάνει την ακοή του;
Φ.Μ.: Δεν το νομίζω. Ο Μπετόβεν έγραψε πολλές “μικρότερες” και “ελαφρύτερες” συμφωνίες μετά την Ηρωική, βρισκόμενος σε μια ακόμα χειρότερη κατάσταση κώφωσης. Κατά τη γνώμη μου, ο “νέος” ήχος της Ηρωικής είναι αφιερωμένος στη γενικότερη ιδέα σύλληψης του έργου, καθώς και του συμβολισμού του.
-Πόσο απαιτητικός, από πλευράς διεύθυνσης ορχήστρας, είναι ο διαρκής διάλογος, δηλαδή ο συγχρονισμός ερμηνευτή και ορχήστρας;
Φ.Μ.: Η σχέση μεταξύ μουσικού διευθυντή και ορχήστρας είναι ένας από τους πιο θαυμάσιους τρόπους επικοινωνίας. Έχουμε ένα μεγάλο κοινό θέμα και πάντα προσπαθούμε να αναπτύξουμε τον εαυτό μας και τις επιδόσεις μας, μέσα από την αλληλεπίδραση και το συντονισμό.
-Ο Μπετόβεν είναι ιδιαίτερα γλαφυρός συνθετικά στην «Εισαγωγή Έγκμοντ». Για παράδειγμα στην αρχή της εισαγωγής όταν η μουσική αφηγείται τη σύλληψη του Κόμη, στις βαθιές χορδές ακούγονται οι Ισπανοί δικαστές που τον διώκουν. Αυτές οι αφηγηματικές εναλλαγές αποτελούν πρόκληση για εσάς ως μαέστρο;
Φ.Μ.: Είναι μία από τις μεγαλύτερες αρετές της μουσικής του Μπετόβεν, το να περιγράφει δραματικές εξελίξεις και μεμονωμένα συναισθήματα με έναν πολύ σαφή τρόπο. Προκειμένου, να ερμηνεύσει κανείς το κομμάτι πρέπει μόνο να το ακολουθήσει και να το προσεγγίσει με την προσωπική του συναισθηματική γλώσσα.
-Στις νότες του fortissimo staccato του μπάσου, στο τελευταίο πιάνο που συμπληρώνει τα πρώτα βιολιά, ολόκληρη η ορχήστρα βρίσκεται σε μια νότα όταν εφαρμόζεται η θανατική ποινή του Έγκμοντ. Ποια οδηγία θα δώσετε στους μουσικούς πριν αναμετρηθούν με αυτό το εξαιρετικό έργο;
Φ.Μ.: Λυπάμαι πολύ, αλλά αυτό θα παραμείνει μυστικό μεταξύ εμού και των μουσικών της ορχήστρας. Το κοινό πρέπει απλά να αφεθεί στη μαγεία της μουσικής.
-Ο Γκαίτε, από το θεατρικό του οποίου είχε εμπνευστεί ο Μπετόβεν, είχε δηλώσει ότι ο συνθέτης εξέφρασε τις προθέσεις του με «με αξιοσημείωτη μεγαλοφυΐα». Γνωρίζετε το συγκεκριμένο θεατρικό έργο; Κι αν ναι, συμφωνείτε με την άποψη του Γκαίτε; -διατηρώντας φυσικά, και το πλεονέκτημα της χρονικής απόστασης…
Φ.Μ.: Οπωσδήποτε, και συμφωνώ με την άποψη του! Κάποτε παρακολούθησα μια παράσταση με την απόδοση του κειμένου του Γκαίτε σε συνδυασμό με τη μουσική του Μπετόβεν, και μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι η μουσική του Μπετόβεν αυξάνει πραγματικά τη δραματική εξέλιξη του έργου του Γκαίτε.
-Οι ήρωες έχουν θέση στη σημερινή εποχή; Κι αν ναι, ποια είναι αυτή η θέση;
Φ.Μ.: Αυτή είναι μια πάρα πολύ καλή ερώτηση! Κατά τη γνώμη μου, όσο πιο δειλός γίνεται ο κόσμος, τόσο περισσότεροι ήρωες χρειάζονται. Ελπίζω προσωπικά να αποκτήσουμε λίγο περισσότερο θάρρος και σθένος στην ψυχή και στην καθημερινότητά μας, ώστε πλέον να μη χρειαζόμαστε ηρωικά σύμβολα, αλλά να είμαστε όλοι καθημερινοί, πραγματικοί ήρωες.
Συνέντευξη με τη Γιούλια Μπάουερ
-Τα έξι τραγούδια για υψίφωνο και ορχήστρα του Στράους χαρακτηρίζονται από εξαιρετικά πολύπλοκες φωνητικές γραμμές. Αυτή η σύνθετη παρτιτούρα απαιτεί από εσάς κάποια ιδιαίτερη προετοιμασία;
Γ.Μ.: Φυσικά! Ο Στράους συνδυάζει τρία διαφορετικά στυλ φωνητικής μουσικής σε αυτά τα τραγούδια. Έχουν στοιχεία όπερας, μουσικής δωματίου, και συμφωνικής ταυτόχρονα. Οι αλλαγές μεταξύ αυτών των στυλ συμβαίνουν ανάμεσα σε δυο ή τρεις νότες σε ένα μέτρο. Το δουλεύω πάνω σε αυτά τα κομμάτια είναι για μένα σκοπός ζωής που αποτελεί και μεγάλη πρόκληση, αλλά και τεράστια απόλαυση.
-Κατά τη γνώμη σας, οι πολύπλοκες φωνητικές γραμμές σε συνδυασμό με τα δραματικά περιγράμματα και τη σύνθετη αρμονία τους προέρχονται από τη βιρτουόζικη φωνητική μουσική της όπερας;
Γ.Μ.: Σίγουρα υπάρχουν πολλά στοιχεία όπερας, αλλά από την άλλη μπορεί να βρει κανείς και πολλές πτυχές των τραγουδιών για πιάνο του Στράους.
-Ποιο από τα τραγούδια που θα ερμηνεύσετε είναι το πιο απαιτητικό και γιατί;
Γ.Μ.: Κάθε ένα από αυτά τα κομμάτια είναι ένα κόσμημα από μόνο του και περιλαμβάνει έναν μεγάλο αριθμό απαιτήσεων. Αλλά η πραγματική πρόκληση είναι να τα εκτελείται το κάθε τραγούδι ως ξεχωριστή οντότητα, με μία εσωτερική δραματική έννοια.
-Χρειάζονται ιδιαίτερη ερμηνευτική προσέγγιση τραγούδια όπως το «Θέλω να δέσω μια ανθοδέσμη» του οποίου η πρώτη συλλαβή της λέξης “Sträußlein” τραγουδιέται πάνω σε πολλές νότες;
Γ.Μ.: Μερικά από τα τραγούδια όπως το “Θέλω να δέσω μια ανθοδέσμη” προέρχονται από την παράδοση της σοπράνο κολορατούρα, η οποία αντιπροσωπεύεται για παράδειγμα από χαρακτήρες όπως η Ζερμπινέτα ή η Αμίντα στις όπερες του Στράους. Σίγουρα πρέπει να εκτελεστούν σε αυτή την παράδοση και με την ιδιαίτερη τεχνική προσέγγιση της κολορατούρα.
-Πιστεύετε ότι υπάρχει κάποιος συμβολισμός στις εξαιρετικά λυρικές γραμμές του Στράους στο «Ψιθύρισε, αγαπητή μυρτιά»;
Γ.Μ.: Αυτή είναι μια θαυμάσια ερώτηση για έναν έμπειρο μουσικολόγο. Κατά τη γνώμη μου, είναι μια πολύ λεπτή περιγραφή της διάθεσης και της ενέργειας μιας ερωτευμένης γυναίκας που λαχταρά τον αγαπημένο της άνδρα, και που έχει χάσει τον ύπνο της για εκείνον.
-Με ποιους τρόπους διαφέρει η συμμετοχή σε μία παράσταση λυρικού θεάτρου από τον διάλογο του ερμηνευτή με την ορχήστρα; Θεωρείτε ότι η απουσία σκηνικών και κοστουμιών ανεβάζει ακόμα πιο ψηλά τον πήχη των απαιτήσεων από τον ερμηνευτή;
Γ.Μ.: Είναι δυο εκ διαμέτρου διαφορετικές εμπειρίες που δε γίνεται να συγκρίνει κανείς. Η αλήθεια είναι όμως, ότι όταν βρίσκομαι πάνω στο πόντιουμ μια συναυλίας, νιώθω να με κατακλύζει ένα κύμα αγνότητας και καθαρότητας. Η αλληλεπίδραση με την Ορχήστρα και το κοινό είναι πολύ πιο ζωντανή και οικεία.
-Τι περιμένετε από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών και τι από τον αρχιμουσικό Φρανκ Μπέερμαν;
Γ.Μ.: Είμαι πολύ ενθουσιασμένη και ανυπομονώ για το ντεμπούτο μου στην Ελλάδα, και ιδιαίτερα λόγω της συνεργασίας μου με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, η οποία προσφέρει διαχρονικά εξαιρετικές μουσικές βραδιές στο κοινό. Ελπίζω ότι όλοι μαζί θα απολαύσουμε την περιήγηση στη μοναδική μουσική του περίφημου Στράους!