Εξερευνήσεις στα μονοπάτια της μνήμης
Συζήτηση στο πλαίσιο του Κύκλου «Η Επιστήμη στη ζωή μας»
Τρίτη 11 Μαρτίου 2014 Ώρα έναρξης: 19.00
Είσοδος ελεύθερη με δελτία προτεραιότητας
Η διανομή των δελτίων αρχίζει στις 17.30
Για τη μνήμη, τον περίπλοκο μηχανισμό που δημιουργεί την ταυτότητά μας, συζητούν στις 11 Μαρτίου πανεπιστημιακοί από διαφορετικά πεδία σε μια προσπάθεια να ανιχνεύσουν πώς οι πολλών ειδών μνήμες προσδιορίζουν τη σημασία των πραγμάτων, πώς ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται την εμπειρία με τη μνήμη.
Από διαφορετικές προοπτικές μιλούν για τη μνήμη: η Χριστίνα Κουλούρη, Καθηγήτρια Ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, ο Νίκος Κουρέτας, ψυχίατρος-ψυχαναλυτής, ο Ανδρέας Κούρκουλας, Καθηγητής Αρχιτεκτονικής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και ο Δημήτρης Παπανικολάου, Αναπληρωτής Καθηγητής Ελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Τη συζήτηση θα συντονίσει η Φωτεινή Στυλιανοπούλου, Καθηγήτρια Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Η συζήτηση γίνεται σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρία Νευροεπιστημών και την DANA Alliance for Brain Initiatives στο πλαίσιο της Brain Awareness Week και εντάσσεται στον Κύκλο «Η Επιστήμη στη Ζωή μας», του Megaron Plus.
Στη συζήτηση θα γίνουν θεωρήσεις της μνήμης όχι μόνο από την προοπτική της νευροβιολογίας και της ψυχανάλυσης, αλλά και της ιστορίας, της λογοτεχνίας και της αρχιτεκτονικής. Η ιστορία φέρνει το παρελθόν στο παρόν και συγκροτεί τη συλλογική μνήμη των λαών, η λογοτεχνία, με τη μυθοπλασία, δημιουργεί και ανασύρει μνήμες και από τη συλλογική και από την ατομική μνήμη. Τα αρχιτεκτονικά δημιουργήματα αποτελούν χωρικές καταγραφές και αναπαραστάσεις της συλλογικής ανθρώπινης μνήμης.
Ένα μεγάλο συνονθύλευμα κυκλωμάτων και συστημάτων, που το καθένα υποστηρίζεται από διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου, συγκροτούν με τρόπο σύνθετο και απρόβλεπτο τους μηχανισμούς, με τους οποίους αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας ή δημιουργούμε την ψευδαίσθηση ενός ενιαίου εαυτού. Η μνήμη αλλάζει και αναδιατάσσει καθώς επανακατακτά και ορισμένες διεργασίες της έχουν εντυπωσιακή στόχευση ενώ οι περισσότερες γίνονται αυτόματα, ανεξάρτητα από τη συνείδηση.
Υπάρχουν πολλά είδη μνήμης και χαρακτηρίζονται από το περιεχόμενό τους: επεισοδιακή- αυτοβιογραφική, που αφορά τα γεγονότα της ζωής μας, σημασιολογική, που συγκροτείται από τις γνώσεις ή τις δεξιότητές μας, έκδηλη ή άδηλη, ανάλογα αν μπορούμε να την εκφράσουμε ή είναι ασυνείδητη. Η επεξεργασία των πληροφοριών γίνεται σε πολλαπλά μνημονικά συστήματα του εγκεφάλου: ιππόκαμπος, προμετωπιαίος φλοιός, βασικά γάγγλια, παρεγκεφαλίτιδα, αμυγδαλή κλπ. Οι πληροφορίες από τις εμπειρίες ζωής καταγράφονται από τα αντιληπτικά συστήματα –τις αισθήσεις- και εγγράφονται στον εγκέφαλο, από όπου μπορεί να ανακληθούν , ανάλογα με τα ερεθίσματα. Συχνά μια μνήμη μπορεί να λησμονηθεί, να χαθεί, αλλά και αυτό αντιστοιχεί σε δημιουργική διεργασία του εγκεφάλου.
Ο εγκέφαλος σβήνει μια πληροφορία και την αντικαθιστά από μια καινούργια και έτσι συνθέτει τη διαδικασία νέας μάθησης. Κατά την ανάκληση ή αναβίωση μιας μνήμης, κάποια παλιά εμπειρία συχνά εμπλουτίζεται με στοιχεία άλλων εγγεγραμμένων μνημών. Μνήμες που είναι επενδεδυμένες με συναισθηματικό περιεχόμενο εγγράφονται πιο σταθερά και συνεπώς έχουν μεγαλύτερη διάρκεια και ευκολότερη ανάκληση. Συχνά μια μνήμη μπορεί από ασυνείδητη να γίνει συνειδητή και στο φαινόμενο αυτό βασίζεται η ψυχαναλυτική θεραπεία, που αφορά την αναβίωση εμπειριών ζωής, ιδίως των πρώιμων, στο παρόν.
Καθώς μεγαλώνουμε η μνήμη παραποιεί και σμικρύνει. Οι τρέχουσες εμπειρίες δύσκολα εντυπωσιάζουν τον εγκέφαλο και το μακρινό και ξεχασμένο παρελθόν μας πλησιάζει όλο και περισσότερο. Η μνήμη είναι μια δύναμη βαρύτητας που μας οδηγεί, με τους δικούς της τρόπους, στην ουσία που πολλές φορές μας διαφεύγει.
Οικογένεια Καίτης Κυριακοπούλου
Η εκδήλωση θα μεταδοθεί ζωντανά από το Εθνικό Δίκτυο Έρευνας & Τεχνολογίας https://webcast.grnet.gr/
Πληροφορίες για το κοινό στο τηλέφωνο: 210 72.82.333
και στην ιστοσελίδα του ΜΜΑ: www.megaron.gr