1.Ο Καλόγερος.Ο Καλόγερος (καλός γέρος) ανήκει στα δρώμενα του κύκλου της Αποκριάς που έχουν ως σκοπό την καλοχρονιά, την βλάστηση, την ευφορία της γης. Ο Σύλλογος κάθε χρόνο, την Κυριακή Της Τυρινής, αναβιώνει το έθιμο του Καλόγερου στην πλατεία του χωριού. Ο Καλόγερος, ο Βασιλιάς, το Βασιλόπουλο μαζί με άλλα πρόσωπα, συγκροτείται λατρευτικός θίασος που επισκέπτεται τα σπίτια του χωριού. Ο Καλόγερος σε κάθε σπίτι χτυπά επιδεικτικά το φαλλόμορφο κουδούνι του, εύχεται καλοχρονιά και σχηματίζει το σημείο του σταυρού στην αυλή με μια σφούγγια. Η νοικοκυρά τον ραίνει με πολυσπόρια, με μείγμα από όλα τα γεωργικά προϊόντα που παράγει ο τόπος. Μετά τον αγερμό στο χωριό, δηλαδή τις επισκέψεις, μαζεύονται όλοι στη πλατεία και αρχίζει η κύρια φάση του δρωμένου. Ζεύονται σαν δαμαλάκια νέοι του χωριού και αρχίζουν όργωμα. Ακολουθεί σπορά από τον Καλόγερο και τον Βασιλιά. Κάθε φορά που θα ρίξουν στη γη σπόρο λένε ευχές που αναμειγνύονται πολλές φορές με άσεμνους λόγους, χωρίς όμως κανείς να ενοχλείται. Μετά την αροτρίαση και τη σπορά δίνουν φαγητό στον Καλόγερο, ψωμί, ελιές και ένα βρασμένο αυγό, με αυτό θα κλείσει το στόμα του γιατί ακολουθεί νηστεία και θα το ανοίξει με αυγό το Πάσχα. Στη συνέχεια ο Καλόγερος πεθαίνει, του ρίχνουν νερό και επανέρχεται στη ζωή. Το θάνατο διαδέχεται η ζωή. Η καλοχρονιά και η καρποφορία είναι σίγουρη. Το έθιμο τελειώνει με κυκλικό χορό πάνω στην οργωμένη και σπαρμένη γη. Το 1998 στην Θεσσαλονίκη, ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, συμμετείχαμε σε εκδήλωση με την αναπαράσταση του εθίμου του Καλόγερου.
Το 2000 στην Αθήνα μας κάλεσε το Ελληνικό Λαογραφικό Μουσείο, σε εκδήλωση για τα λαϊκά δρώμενα της αποκριάς και το 2001 στην Ξάνθη συμμετείχαμε στις πολιτιστικές εκδηλώσεις του καρναβαλιού.
Στις 9 Μαΐου 2008, παρουσιάσαμε το έθιμο του Καλόγερου στην πλατεία Αριστοτέλους Θεσσαλονίκης στα πλαίσια των εκδηλώσεων που πραγματοποίησε η Τ.Ε.Δ.Κ. Νομού Δράμας για την τουριστική προβολή του νομού με τίτλο « Η ΔΡΑΜΑ ΤΩΝ 4 ΕΠΟΧΩΝ».
Απώτερος στόχος του Συλλόγου είναι η δικτύωση με άλλες χώρες ευρωπαϊκού και βαλκανικού χαρακτήρα και να διασώσει και να διαδώσει στις επερχόμενες γενιές, τις αξίες, τα ήθη – έθιμα του θρακικού ελληνισμού
Περισσότερες πληροφορίες
Κωνσταντίνα Δομούζη (γενική γραμματέας δ.ς. εκπολιτιστικού συλλόγου Μαυρολεύκης)
Εκπολιτιστικός σύλλογος Μαυρολεύκης
Μαυρολεύκη – 66031 Καλαμπάκι e-mail: politistikosmavrolefkis@yahoo.gr
2521093761/ 6939429906
2. «Αράπηδες» Μοναστηρακίου
Είναι μια εθιμική παράσταση (δρώμενο) με έντονα την υπερβολή, το μαγικό και το λατρευτικό στοιχείο, στην οποία συμμετέχουν οι κάτοικοι της περιοχής. Είναι μία από τις μεταμφιέσεις του Δωδεκαημέρου (25/12-6/1) που γίνονται στο Νομό Δράμας και πιο συγκεκριμένα στο Μοναστηράκι, στο Βώλακα, στην Πετρούσα, στον Ξηροπόταμο, στους Πύργους και στην Καλή Βρύση. Την Πέμπτη 6 Ιανουαρίου 2011, ανήμερα των Θεοφανείων, στο Μοναστηράκι Δράμας και στην πλατεία του χωριού στις 3.00 μ.μ. οι «ΑΡΑΠΗΔΕΣ» κορυφώνουν το τελετουργικό τους έργο, υπηρετώντας και αναδεικνύοντας τη συνέχεια ως σπουδαιότατη αξία ζωής.
Το μουσικοχορευτικό μας δρώμενο συνεχίζει να λειτουργεί αναλλοίωτο και αυθεντικό και να ενισχύει την πίστη μας, ότι στο Μοναστηράκι διασώζουμε αρχαιότατη παράδοση.
Η συμμετοχή σας στον Τρανό Κυκλικό χορό της «πλατέας» θα ενισχύσει στους τελεστές και στους εμψυχωτές τη βαθιά τους πίστη να συνεχίζουν αενάως την προσπάθειά τους για να υπηρετούν τη συγκεκριμένη αρχέγονη τελετουργία, με όλους τους συμβολισμούς της, που στοχεύει στην Ευετηρία, δηλαδή την Καλοχρονιά.
Παπουτσήςς Ιωάννης
Βεργίνας 69, 66100 Δραμα/6932390069, 2521057143, papiva58@yahoo.gr, www.kepaam.gr
3. Μπαμπουγέρα,
Στήν Καλή Βρύση Δράμας το πανάρχαιο πνεύμα είναι ζωντανό. Κυρίαρχο στοιχείο τα Μπαμπουγέρα, άνθρωποι μεταμφιεσμένοι που το τριήμερο 6-7-8 Ιανουαρίου κάνουν την εμφάνιση τους στους δρόμους του χωριού. Ένα δρώμενο που έχει τις ρίζες του στη λατρεία του θεού Διόνυσου.
Ο θεός Διόνυσος ήταν ο θεός της καρποφορίας, της ηδονής, της αμπέλου και του θεάτρου.
Γιος μιας χθόνιας θεάς, της Σεμέλης και του ουράνιου θεού Δία, καρπός μιας παράνομης σχέσης που εξαιτίας αυτής φυγαδεύτηκε στη Θράκη όπου μεγάλωσε εκεί. Λατρεύτηκε στην περιοχή αυτή με ιδιαίτερο πάθος επειδή έδωσε την ελπίδα στον άνθρωπο και της ένθεης μανίας να υπερβεί τα όρια του. Απόδειξη της λατρείας αυτής που υπήρξε στην περιοχή είναι ο ναός του θεού Διόνυσου που ανακαλύφθηκε 2 χλμ. έξω από την Καλή Βρύση. Τα μπαμπούγερα με την εντυπωσιακή και επιβλητική μορφή τους ξεχύνονται στους δρόμους μετά τον Αγιασμό των υδάτων και χτυπούν με το σακίδιο στάχτης που κρατούν στο χέρι τον κόσμο για να ξορκίσουν το κακό. Η μάσκα που γίνετε από δέρματα ζώων έχει τη μορφή τράγου που συμβολίζει το ζώο που έχει δύναμη για ζωή.
Επίσης τα κουδούνια που ζώνονται στη μέση βγάζουν έναν ήχο για να ξυπνήσουν τη φύση.
Τέλος η καμπούρα που τοποθετείτε πίσω στην πλάτη συμβολίζει τη γριά ΜΠΑΜΠΩ που έχει αποδώσει τους καρπούς της ζωής (τους απογόνους). Τα μπαμπούγερα κατά την εποχή του Διόνυσου, ήταν σάτυροι οι ακόλουθοι του θεού Διόνυσου όπου γλεντούσαν με μια ζωή ανέμελη μέ κρασί και γλέντι. Οι κωδονοφόροι κάνουν αισθητή την παρουσία τους σε όλες τις ιστορικές περιόδους ανά τους αιώνες. Λέγεται επίσης ότι αυτούς τους χρησιμοποίησε ο Μέγας Αλέξανδρος στις εκστρατείες του με σκοπό να τραπούν σε φυγή οι ελέφαντες του βασιλιά της Περσίας τρομάζοντας από τον ήχο των κουδουνιών. Επίσης επί τουρκοκρατίας κανένας τούρκος φοροεισπράκτορας δεν πάτησε το πόδι του στην Καλή Βρύση για να πάρει το λεγόμενο χαράτσι-φόρος των Ελλήνων προς τους Τούρκους γιατί έκαναν εμφάνιση τα άγρια σε όψη Μπαμπούγερα και τους τρομοκρατούσαν με αποτέλεσμα να τρέπονται σε φυγή. Το έθιμο κορυφώνεται στις 8 Ιανουαρίου με την αναπαράσταση του Διονυσιακού γάμου. Σε αυτή τη γιορτή μεταμφιεσμένων κυριαρχεί ο αυθορμητισμός και ο ενθουσιασμός. Το έθιμο έχει παγανιστικές ρίζες αλλά αργότερα εντάχθηκε στις χριστιανικές γιορτές για να δώσει αφορμή για γλέντι και διασκέδαση.
Είναι μια έξαρση της κοινωνίας για να ξεφύγει από την καθημερινότητα και τα προβλήματά της.
Παλλικάρης Αθανάσιος -Καλή Βρύση Δράμας
6946792488 info@kalivrisi.gr www.kalivrisi.gr
4. Λιτανεία
Στην Καλή Βρύση τη Πέμπτη της Διακαινησίμου μετά τη θεία λειτουργία και την τέλεση αγιασμού στο ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία ξεκινάει πομπή υπό μορφή λιτανείας για καλή καρποφορία της γης.
Παίρνει μέρος πλήθος κόσμου με επικεφαλής τον ιερέα της εκκλησίας και την εικόνα της Αναστάσεως και ένα μεγάλο σήμαντρο που το κρατούν και χτυπούν συνέχεια δύο νέοι άντρες κατά την διάρκεια όλης της διαδρομής ψάλλοντας το Χριστός Ανέστη. Την πομπή συνοδεύουν αναβάτες αλόγων ξεκινώντας από τον Προφήτη Ηλία περνούν άλλοτε από αγροτικούς δρόμους και άλλοτε από καταπράσινα μονοπάτια φτάνοντας στα γεωγραφικά όρια του χωριού στα οποία υπάρχουν ξωκλήσια.
Σε κάθε ξωκλήσι τοποθετείται ένα κομμάτι αντίδωρο από την λειτουργία της Μεγάλης Πέμπτης τυλιγμένο σε ένα σβόλο άσπρου κεριού. Τα ξωκλήσια από τα οποία περνάει η πομπή είναι τα εξής, Ζωοδόχο Πηγής, τους Αγίους Κωνσταντίνου και Ελένη, τον Άγιο Αντώνιο, τον Άγιο Αθανάσιο και την Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Παλιότερα περνούσαν και πέρα από τον ποταμό Αγγίτη και φτάνανε στο ξωκλήσι της Αγίας Κυριακής, σήμερα όμως είναι αδύνατη η προσπέλαση.
Ύστερα από πεντάωρη πεζοπορία και επίπονη διαδρομή 18 χιλιομετρων καταλήγουν στα ξωκλήσια του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Βλασίου, προστάτη των γεωργών και των κτηνοτρόφων που βρίσκεται σε ορεινή περιοχή του Μενοικίου όρους. Στη συνέχεια ο ιερέας κάνει δέηση και αγιάζει την περιοχή. Με το τέλος του αγιασμού ακολουθεί γλέντι απ’όλους τους κατοίκους του χωριού με ήχους παραδοσιακών οργάνων γκάιντας και νταχαρέ. Επίσης γίνονται και αυτοσχέδιοι αγώνες πάλης.Άλλωστε οι Καληβρυσιώτες είναι γνωστοί για την χαρούμενη διάθεση τους και τον αυθορμητισμό τους αλλά και για την μεγάλη πίστη προς την χριστιανοσύνη.
5. Κούπα (Έθιμο Άναμμα Φωτιάς)
Την Κυριακή της Τυρινής στην Καλή Βρύση ένα πατροπαράδοτο έθιμο αναβιώνει ως τις μέρες μας και είναι το “έθιμο της κούπας” ή το άναμα κλαδιών από δέντρα. Τη διαδικασία αυτήν αναλαμβάνουν νέοι του χωριού που μια βδομάδα πριν τη Κυριακή της αποκριάς ως την Κυριακή της Τυρινής συγκεντρώνουν τα κλαδιά μεταφέροντας τα από το βουνό και τα τοποθετούν στην κεντρική πλατειά του χωριού. Εκεί στήνετε η κούπα το ένα κλαδί πάνω στο άλλο με πολύ τέχνη για να μην πέσει, όσο πιο ψηλή γίνετε τόσο πιο επιτυχία έχει. Έτσι εφόσον ολοκληρωθεί η διαδικασία αυτή στη συνέχεια όλοι αναμένουν το σούροπο και τότε ξεκινάει η μεγάλη προσέλευση των κατοίκων γύρο από την κούπα και με χορό και τραγούδια δίνουν μια εορταστική και πανηγυρική ατμόσφαιρα. Βέβαια το κέφι ανεβαίνει με την κατανάλωση το γνωστού προιόντος για το χωριό τσίπουρου και κρασιού προσφορά των παραγωγών του χωριού που συνοδεύετε με τοπικά εδέσματατων νοικοκυρών του χωριού. Όλο το συντονισμό του εθίμου έχει ο Πολιτιστικός Σύλλογος Καλής Βρύσης. Έτσι αφού πέσει η νύχτα και το κέφι έχει ανέβει δίνετε το σύνθημα και όλοι οι πρωτεργάτες κρατώντας δάδες φωτιάς κάνουν τρεις φορές το γύρο της κούπας τραγουδώντας το γνωστό τραγούδι “Μακεδονία ξακουστή του Αλεξάνδρου η χώρα”έπειτα ο καθένας από τη δική του πλευρά ανάβει την κούπα. Η ατμόσφαιρα αμέσως ζεσταίνεται και η νύχτα γίνετε μέρα. Έπειτα στήνεται μεγάλος κυκλικός χορός γύρο από τη φωτιά κάτω από τους ήχους της παραδοσιακής γκάιντας και νταχαρέ. Παλαιότερε δεν βλέπαμε μόνο μια κούπα όπως σήμερα αλλά σε κάθε γειτονιά μαχαλάς είχε τη δική του κούπα. Ο συναγωνισμός ήταν μεγάλος και τα σχόλια έδιναν και έπερναν. Επίσης όταν η κάθε γειτονιά συγκέντρωνε τα κλαδιά τα αποθήκευε σε ασφαλές μέρος, ώστε να μην μπορούν να κλαπούν από παιδιά άλλης γειτονιάς. Μάλιστα τοποθετούνταν και σκοπός με βάρδια ώστε η ασφάλεια να είναι σίγουρη. Ένα πολύ παλιό έθιμο που συνεχίζεται εώς σήμερα, κρατώντας τον συμβολικό χαρακτήρα. Η φωτιά πάντα είχε το νόημα της κάθαρσης της φύσης από τα κακά πνεύματα και βέβαια την κάθαρση των ανθρώπων από τα διάφορα παραπτώματα έστι ώστε η αρχή της Σαρακοστής ανάβωντας και πηδώντας από τη φωτιά να τους βρει με καθαρή τη ψυχή και το πνεύμα ώστε να είναι έτοιμοι να υποδεχθούν το άγιο Πάσχα. Το άναμα της κούπας είχε και μια άλλη εκδοχή παλαιότερα, ότι καίγανε τους ψύλλους τα μικροσκοπικά δηλαδή ζωύφια που σκαρφάλωναν στα κλινοσκεπάσματα. Οι κάτοικοι της Καλής Βρύσης νοιώθουν πολλοί περήφανοι που έχουν πλούσια παράδοση και νοιώθουν μεγάλη υποχρέωση να διατηρούν και να αναβιώνουν τα ήθη και έθιμά τους.
